| کد | bk-22540 |
|---|---|
| نوع | کاغذی |
| عنوان | ضیاءالعیون |
| نویسنده | محمدباقر بن عمادالدین شیرازی |
| ناشر | موسسه مطالعات تاریخ پزشکی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران |
| محل نشر | تهران |
| سال انتشار | 1387شمسی |
| تعداد صفحه | 243 |
| زبان | عربی |
| قطع | وزیری |
| چکیده |
کتاب ضیاء العیون نوشته محمدباقر بن عمادالدین شیرازی است. نویسنده در دوره صفویه می‌زیست. اما این کتاب در سال‌های اخیر با مشخصات زیر منتشر گردید: ضیاءالعیون، محمدباقر بن عمادالدین شیرازی، به کوشش محمدمهدی اصفهانی، تهران، موسسه مطالعات تاریخ پزشکی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران، 1387، زبان عربی، کد کنگره: 128R/3/ش9ض9 فصل‌ها و محتوا: مولف این اثر را به دستور شاه عباس صفوی تألیف کرده و شامل یک دوره کامل چشم پزشکی زمان خود را از طرز معاینه چشم تا درمان بیماری‌های مختلف است. این اثر در دو بخش تدوین یافته است. بخشی پیرامون ادویه چشم و بخشی دیگر پیرامون مراهم و ادویه قروح چشم. هر یک از بخش‌های کتاب نیز خود مشتمل بر پنج فصل هستند. سبک پرداختن مولف در این اثر به بیماری‌های چشم با بسیاری دیگر از نگاشته‌هایی که پیرامون بیماری‌ها و درمان آنهاست متفاوت است. در بسیاری از آثار ابتدا بیماری معرفی شده، سپس راه درمان آن بیان می‌شود، ولی مولف در این اثر به شیوه‌ای قرابادینی به مبحث بیماری‌ها پرداخته است، یعنی در چند بخش تمامی داروهای مرتبط با بیماری‌های چشم را بیان نموده است که البته مولف علت پرداختن این چنینی به مبحث چشم را درخواست و پیشنهاد شاه عباس بیان می‌کند. کتاب ضیاء العیون مجموعه‌ای جامع از داروهای چشم است که مولف با بیانی روان گردآوری نموده است. آنچه مولف در این اثر می‌نویسد غالباً مستند به منبعی نیست که شاید علت این باشد که وی می‌خواسته کتابش مختصر و مراجعه به آن آسان باشد و الا مسلماً بسیاری از نسخه‌هایی که او نقل می‌کند تجربیات مولف نیست. عناوین فصول مقاله اول کتاب به ترتیب عبارت است از: 1٫ چگونگی گشودن چشم و دارو کشیدن. 2٫ کیفیت تدابیر ادویه چشم و طریق ترکیب آن ادویه. این دو فصل در حقیقت مقدمه و کلیات مورد نیاز در مباحث بعدی است. 3٫ ادویه مفرده که در امراض چشم بدان احتیاج می‌شود و شیافات و اکحال از آنها مرکب‌اند. در این فصل مولف ادویه را به ترتیب حروف الفبا مرتب نموده و شیوه بحث او در این فصل همانند بسیاری از نگاشته‌های ادویه‌شناسی است یعنی ادویه معرفی می‌شود و سپس خصوصیات، طبیعت و خواص آن بیان می‌شود. 4٫ شیافات: در این فصل داروهای مرکب، مواد مورد نیاز در ساخت آنها، شیوه ساخت آنها و نحوه به‌کارگیری آنها بیان شده است. 5٫ در اکحال و ذرورات و غیره از ادویه چشم: ساختار این فصل نیز همانند فصل پیشین است. عناوین بخش‌های مقاله دوم نیز چنین است: 1٫ در بیان آن که مراهم از چه قسم ادویه مرکب‌اند و چگونگی ترکیب آنها. این فصل نیز در حکم مقدمه و پیش‌نیاز فصول بعدی مقاله دوم است. 2٫ در ادویه مفرده که در قروح و جراحات استعمال می‌شوند. ساختار این فصل همانند فصل سوم مقاله اول است، یعنی مولف ادویه را به ترتیب حروف الفبا ذکر می‌نماید و طبیعت و خواص هر یک را بر می‌شمرد. 3٫ در ذکر مرهم‌ها. این فصل طولانی‌ترین فصل در مقاله دوم است و ساختار آن شبیه به فصل چهارم و پنجم مقاله اول است. 4٫ در ذکر بعضی از نسخ مراهم و اطلیه مرض آتشک، آنچه به تجربه از مردم است و طریق ساختن و دستور مالیدن و منافع آن. 5٫ در ذکر مجملی از قوای علاج جراحات و قروح. در این فصل مولف به بیان مطالبی کلی پیرامون درمان جراحت‌ها می‌پردازد که هم در درمان بیماری‌های چشم به کار آید و هم در درمان جراحت اعضای دیگر بدن. انتشار: افست نسخه خطی‌ای از کتاب ضیاء العیون را موسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی ایران در اسفند ماه سال 1387ش با مقدمه‌ای کوتاه به قلم آقای دکتر محمد مهدی اصفهانی در 243 صفحه منتشر کرده است. مآخذ: مقدمه و متن کتاب ؛ ویکی نور. |
| تاریخ ثبت در بانک | 27 آبان 1397 |
| فایل پیوست |
 |