| چکیده |
افرادی با بهره هوشی کمتر از 85 یا 90 در گروه‌های مختلفی وجود دارند که دیرآموز و کم‌توان ذهنی نام دارند. بهره هوشی پایین و نتایج حاصل از آن، ویژگی‌های روحی، روانی و عاطفی خاصی را در ایشان موجب می‌شود. از همین‌رو از جهات مختلف، مستعد بزه‌دیدگی و بزهکاری هستند. پیشگیری رشدمدار یا زودرس از انواع پیشگیری غیر کیفری از جرم است، با توجه به خصوصیاتی که در شخص خاصی و معمولا کودکان مشاهده می‌شود و احتمال بروز بزهکاری وی در آینده می‌رود، اقدامات مداخله‌ایِ روانشناسی و تربیتیِ متناسب، اعمال می‌شود. از همین‌رو پیشگیری از بزه‌دیدگی و بزهکاری گروه مطرح از طریق تعلیم و تربیت، با پیشگیری رشدمدار ارتباط دارد. فقه تربیتی، دانشی است که رفتارهای اختیاری صادرشده از مربیان و متربیان در مقام تربیت را از لحاظ اتصاف آن‌ها به یکی از احکام پنج‌گانه بررسی می‌کند و برای هر رفتار، از ادله آن، حکمی استنباط می‌کند. فقه تربیتی، که نوعی تربیت‌پژوهی دینی است، موظف به کشف گزاره‌های احکام شرعی مسائل رفتاری مربیان و متربیان (و سایر افراد موثر در مقوله‌ی تعلیم و تربیت) در مقام عمل و اجرای تعلیم و تربیت می‌باشد. متربی به اقتضای انسان‌بودن خود، به جهت تنوع مسائل در نحوه رفتار با وی و به اقتضای سن و شاخص‌های دیگر، واجد پیچیدگی خاصی می‌باشد. لحاظ این اقتضائات، احکام متنوعی را در اصول و روش‌ها و راه‌کارهای تعلیم و تربیت، برای مربیان در پی‌دارد. یکی از این اقتضائات، توجه به مقوله‌ی سطح بهره‌ی هوشی متربی است، که در میان دیرآموزان و کم‌توانان‌ذهنی در مقایسه با سایرین، تفاوت قابل ملاحظه‌ای دارد. در این رساله با استفاده از مبانی نقلی و عقلی و قواعد فقهی (لاضرر، لاحرج، اهم و مهم و... یا مواردی مانند حجیت نظر کارشناس، مصلحت نوعیه‌ی کودک، بنای عقلا و ...)، و مبتنی بر فقه تربیتی، احکام فقهی مرتبط با مسائل تعلیم و تربیت و نیز توان‌بخشی موثر در پیشگیری از بزه‌دیدگی و بزهکاری گروه هدف بررسی می‌گردد. برای این منظور با شناسایی موارد بزه دیدگی و ارتکاب بزه علل آن‌ها را شناسایی نموده و در ادامه در جهت پیشگیری رشدمدار، راهکار تعلیمی ـ تربیتی متناسب ارائه می‌شود. و مهم‌تر این‌که حکم فقهی آن راهکار به همراه ادله‌ی آن بیان می‌شود. بخشی از راه‌کارهای تعلیمی و تربیتی با کودکان عادی تمایز اساسی ندارند و برخی دارند و بعضی موارد به طور کلی، مانع از بزه‌دیدگی و ارتکاب بزه می‌شوند و پاره‌ای در مورد بزه خاصی موثر خواهند بود.
|
