| چکیده |
در نظام حقوقی اسلام، سلامت جسمی و روحی انسان مورد توجه اکید شارع مقدس قرار گرفته است و در این زمینه احکام و قوانینی تشریع شده است. علاوه بر سلامت عقل و روان ، بحث از آسیبهای بدنی و جسمی در ابعاد مختلف اعم از مسائل عبادی، معاملی و کیفری مطرح شده است و حقوق و تکالیفی در این زمینه از سوی شارع اعلام شده است . یکی از مسائل مهم در این راستا سخن از معلولیتهای جسمی و حرکتی و قوانینی است که در فقه امامیه درباره‌ی آن از سوی شارع مقدس جعل شده است . معلولیت به ناتوانی در انجام تمام یا بخشی از فعالیتهای عادی زندگی فردی یا اجتماعی به علت وجود نقصی مادرزادی یا اکتسابی ، در قوای جسمانی یا روانی اطلاق می شود.(مانکوف و دیگران،2010). انسان معلول اینگونه تعریف شده است :« شخصی که فاقد عملکرد جسمی ،توان ذهنی و سلامتی روحی و روانی ، پایین تر از حد استاندارد و زندگی عادی و معمولی در جامعه می باشد». سازمان بهداشت جهانی معلول بودن را، ناهماهنگی نقص اعضا در یک فرد با استاندارد جامعه تعریف کرده است. معلولیت ها به 6 دسته ی جسمی و حرکتی، عقب ماندگی ذهنی، اختلالات اعصاب و روان، حس بینایی، شنوایی وگفتاری تقسیم بندی می شوند.فردی که نقص عضو،فلج حرکتی و یا قطع عضو داشته باشد دارای معلولیت جسمی و حرکتی است. یکی از مهمترین مسائل فقه مدنی، بحث خانواده است که علاوه بر قانون و شریعت، با فرهنگ و آداب جوامع نیز ارتباط وثیقی دارد. سخن در این است که معلولیت های جسمی و حرکتی چه تأثیری بر قوانین شرعی مربوط به خانواده می گذارد؟ به عنوان نمونه مسئله ی کم بینایی و نابینایی بر مسائل خانواده از قبیل فسخ نکاح ،ولایت و قذف زوجه چه تاثیری دارد؟ همچنین یکی از مصادیق مهم معلولیت زمین گیری است که به تعبیر فقها« إقعاد »یا «زمن » نامیده می شود در این خصوص چه احکامی در حوزه ی مسائل خانواده مطرح می شود؟ مثلاً در صورتی که زوجه مبتلا به چنین بیماری باشد،آیا گرفتن خدمتکار به عنوان بخشی از نفقه بر مرد واجب است یا خیر ؟ یا هزینه هایی از قبیل هزینه های درمان یا هزینه های مربوط به نفقه چگونه خواهد بود؟ سرانجام چنین معلولیتی آیا مجوز فسخ نکاح یا درخواست طلاق از سوی مرد می شود یا خیر؟ گفتنی است امروزه بحث از حمایت حقوقی از معلولان و وظایف حکومت در راستای استیفای حقوق آنان تحت عنوان مناسب سازی و مبانی فقهی آن مورد بحث محافل فقهی قرار گرفته است و در حوزه خانواده مسائلی از قبیل حقوق اجتماعی آنان چون ازدواج موقت معلولان یا حق حضانت مطرح شده است.
|
