| چکیده |
نابهنجاری های اجتماعی و جرائم مرتبط با فضاهای شهری از موارد اصلی ناامنی محیط زندگی و در نتیجه مختل شدن آرامش مردم و تحمیل مشکلات مالی بر دوش جوامع هستند. در برخورد با پدیده جرم و ناامنی، دو گزینه اصلی به عنوان راهبرد، در برابر اولیای امور قرار دارد. گزینه اول، رویکرد سنتی سرکوب و مجازات است که طی سالیان متمادی همچنان ناتوانی خود را در حل مشکل جرم آشکارا نشان داده است. اما گزینه دوم، راهبرد پیشگیری از جرم است که نخستین گام در مبارزه با کج روی های اجتماعی را، شناخت عوامل جرم می داند و پس از آن، با کاهش یا حذف این عوامل، از بروز جرائم، پیشگیری می کند. عوامل جرم را می توان بطور کلی به دو دسته عوامل درونی (فردی) و بیرونی (محیطی و مکانی) طبقه بندی نمود که با توجه به هدف این مطالعه، عوامل بیرونی و محیطی مد نظر قرار خواهد گرفت. به دلیل کارآیی بالای این رویکرد در دو دهه اخیر از نظر جنبه های اقتصادی و از حیث ابعاد فرهنگی و سیاسی، اقبال بسیار چشمگیری در جوامع مختلف از آن دیده می شود. پارکها یکی از عمده ترین فضاهای تفریحی در شهرها محسوب شده که ارتقاء مطلوبیت آنها به جذب بازدیدکنندگان بیشتر و استفاده بهینه از فضاهای آنها منجر می گردد. پارکها به عنوان یکی از فضاهای عمومی زمینه ساز ایجاد تعاملات اجتماعی، بیش از هر محیط جمعی نیازمند امنیت هستند. کمبود امنیت در یک پارک شهری با کاهش تعداد مراجعه کنندگان و دفعات مراجعه توأم بوده و به کاهش مطلوبیت آنها می انجامد. در این میان هر چند که شاخص های اجتماعی و عملکردی نقش عمده ای در میزان امنیت پارک ایفا می نمایند؛ از سویی دیگر، با عنایت به تأثیرگذاری عناصر تشکیل دهنده محیط به عنوان عامل بازدارنده یا تسهیل کننده زمینه ارتکاب جرم، بهبود شرایط محیطی پارک که نشأت گرفته از طراحی مناسب محیط و منظر آن است، می تواند به ارتقای امنیت کاربران و پیشگیری از وقوع جرم منجر گردد. در این مطالعه از میان پارک های شهر تهران، پارک لاله به عنوان نمونه موردی به بررسی و کنکاش گذاشته شده است. انتخاب این پارک بدلیل موقعیت خاص آن در مرکزیت شهر تهران، معضلات و مسائل اجتماعی و نوع کاربران مختلف آن می باشد. به منظور انجام این تحقیق از نتایج حاصل از مطالعات کتابخانه ای و مطالعات میدانی و همچنین از روش های گوناگون برای بررسی و برداشت اطلاعات از محیط پارک و ویژگی های آن همانند روش اتنوگرافی(مردم نگاری)، ایجاد نقشه های جرم، روش تحلیل ادراک محیط، چک لیست ارزیابی امنیت و ... استفاده شد. بر این اساس ضمن بررسی نقاط آلوده و جرم خیز آن، از میان اصول و ضوابط مطرح شده برای ارتقا امنیت در پارک های شهری، با ارائه راهکارهایی، به هدف بالابردن امنیت و کاهش آسیب‌های فردی و اجتماعی آن دست یافت. در حالیکه امکان هر گونه تغییر در فرهنگ و یا الگوهای رفتاری به طور مستقیم و در کوتاه مدت وجود ندارد، لیکن می توان با استفاده از طراحی محیطی، بسیاری از مشکلات و مسائل موجود را در فضاهای شهری و بالاخص فضاهای عمومی مهمی همانند پارک ها مرتفع کرد. چگونگی ارتباط بین الگوهای مختلف و یا دستیابی به ترکیبی از الگوهای بهینه، علاوه بر شرایط درونی، فیزیکی و عملکردی پارک، به عوامل خارجی از جمله شدت و ضعف معضل ناهنجاری رفتاری و موقعیت پارک در بافت شهری بستگی دارد و بنابراین نیازمند برخوردی موردی با هر پارک است.
|
