| چکیده |
از زمان مطرح شدن ایده تصریف دوجزئی توسط پولاک (1989)، ساختار مقوله‌های نقشی در دستور زایشی صورت‌های متفاوتی به خودگرفته و با تعابیر متفاوتی همراه شده است. یکی از مباحث مرتبط، جایگاه سلسله‌مراتبی زمان و مطابقه و دیگر مقوله‌های نقشی نسبت به یکدیگر است. به‌طوری‌که، پولاک (1989) مقوله زمان را بالاتر از مطابقه و بلتی (1990) و هگمن (1994) جایگاه مقوله زمان را پایین‌تر از مطابقه در نظر می‌گیرند. علاوه بر استدلال‌های نظری متفاوت در دفاع از سلسله مراتب خاص، برخی استدلالات بر شواهد موجود در زمینه اختلالات زبانی در زبانهای مختلف متکی است. ازجمله این استدلال‌ها می‌توان به فرضیه هرس درخت نحوی فریدمن و گرودزینسکی (1997) اشاره کرد که بر پایه مطالعه افراد مبتلا به زبان‌پریشی/دستورپریشی حاصل شده است. بر اساس این فرضیه آسیب‌دیدگی بیشتر در مقوله زمان نسبت به مقوله مطابقه، به جایگاه بالاتر مقوله زمان در درخت نحوی نسبت داده می‌شود و نیز اینکه آسیب‌دیدگی گره‌های پایین‌تر، آسیب‌دیدگی مقوله‌های بیشتری را به‌دنبال دارد. مطالعه بر روی افراد ناشنوا نیز می‌تواند شواهدی برای اثبات وجود سلسله مراتبی خاص باشد. پژوهش حاضر به بررسی عملکرد 11 فرد ناشنوای فارسی زبان در محدوده سنی 14 تا 22 سال و نیز یک گروه کنترل شامل 15 نفر فرد شنوا با میانگین سنی 14 سال در سه نوع آزمون چندگزینه‌ای، قضاوت دستوری‌بودگی و تکمیل جمله مرتبط با مقوله‌های نقشی زمان، مطابقه، وجه، نمود و متمم‌نما می‌پردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که افراد ناشنوا در تمام مقوله‌های نقشی مورد مطالعه نسبت به افراد شنوا عملکرد ضعیف‌تری داشتند. تحلیل عملکرد افراد ناشنوا در این 5 مقوله نشان می‌دهد بهترین عملکرد این افراد در آزمون مطابقه و ضعیف‌ترین عملکرد مربوط به مقوله متمم‌نماست. این امر تا حدودی منطبق با سلسله‌مراتب پیشنهادی برای این مقوله‌ها براساس استدلال‌های نحوی است. نتایج پژوهش علاوه بر اثبات فرضیه تصریف دوجزئی پولاک و سلسله‌مراتب پیشنهادی وی، موید فرضیه هرس درخت نحوی نیز می‌باشد. سلسله‌مراتب پیشنهادی طالقانی (2008) که براساس استدلال‌های نحوی در چارچوب برنامه کمینه‌گرا ارائه شده است توسط نتایج پژوهش تأیید می‌شود. از جمله نتایج نظری و کاربردی پژوهش می‌توان به شواهدی در مورد وجود گره متمم‌نما در زبان فارسی و جایگاه آن در سلسله‌مراتب درختی، ضرورت بازنگری در سنت دستورنویسی زبان فارسی، راهکارهایی برای آموزش ناشنوایان و نیز استفاده از نتایج پژوهش برای پیش‌بینی میزان آسیب‌دیدگی این مقوله‌ها در افراد ناشنوا بر اساس جایگاه سلسله‌مراتبی آنها بر روی نمودارهای درختی اشاره کرد.
|
