مقاله نشریه
کد sr-48288  
عنوان اول جبار باغچه بان که بود و چه کرد؟؛ آیا می دانید این شماره از هفتگ جام جم در سالروز درگذشت چه کسی منتشر می شود؟  
نویسنده صدرا رایکان  
نوع کاغذی ، الکترونیک  
مقاله نشریه روزنامه جام جم  
شماره پیاپی 6088  
سال 1400شمسی  
ماه 4 آذر  
زبان فارسی  
متن حفظ فرهنگ و تمدن اصیل ایرانی مرهون تلاش اندیشمندانی است که با تربیت نسلی ساعی و کوشا در مسیر توسعه و پیشرفت کشور کوشیدند. جبار باغچه بان از معلمان خستگی ناپذیر و دل سوز این مرزوبوم از همین اندیشمندان به شمار می رود که با ابداع روش های جدید در تعلیم وتربیت، سهم بسیاری در گسترش آموزش وپرورش به سبک نوین در ایران داشت.

در این شماره از هفتگ جام جم که در سالروز درگذشت جبار باغچه بان منتشر می شود، نگاهی اجمالی به زندگی ایشان انداخته ایم.

جبار باغچه بان 19اردیبهشت1264 در ایروان، پایتخت کنونی جمهوری ارمنستان متولد شد.جد او رضا عسگرزاده از اهالی تبریز و برای کار به ارمنستان مهاجرت کرده بود. پدرش عسگر نیز در شهر ایروان با شغل معماری و قنادی روزگار می گذراند.

قهرمان داستان ما به شیوه سنتی و مکتب خانه ای تحصیل کرد و در کنار آموزش در مکتب خانه، پیش پدرش نیز مشغول به کار بود. او در 15سالگی با اندک سوادی که داشت، مجبور به ترک تحصیل شد و برای گذران زندگی تصمیم بر این گرفت که همراه با پدرش به قنادی و بنایی بپردازد.

پس از پشت سر گذاشتن پستی و بلندی های نوجوانی از خبرنگاران روزنامه های قفقاز و از فکاهی نویسان روزنامه ملانصرالدین و مجله فکاهی لک لک شد. سپس با شدت گرفتن قتل عام ها و غارت مسلمانان قفقاز و ایروان توسط روس ها و ارمنی ها به ناچار همراه همسرش سال1298 شمسی از راه جلفا وارد شهر مرند شدند. جبار در مرند در مدرسه دولتی احمدیه به شغل آموزگاری مشغول شد و اواخر اردیبهشت1299 شمسی به تبریز منتقل شد.

او ابتدا در تبریز کودکستانی را با عنوان باغچه اطفال دایر کرد و به همین دلیل خود را «باغچه بان» نامید. او این مدرسه ناشنوایان را سال1303 با وجود مخالفت های زیاد ازجمله رئیس فرهنگ وقت دکتر محسنی در تبریز دایر کرد؛ این کلاس جنب باغچه اطفال باغچه بان در کوچه انجمن در ساختمان معروف به عمارت انجمن تاسیس شد. از همان زمان، نام خانوادگی خود را از عسگرزاده به باغچه بان تغییر داد.

وی دراین باره می گوید: «یک روز یکی از دوستانم با شوخی به من گفت: تو برای بچه های تبریز باغچه دایر کردی و الان باغچه داری می کنی! تو باغچه بان شده ای! و پس از آن شوخی، من باغچه بان را به جای عسگرزاده برای نام خانوادگی آینده ام موقع گرفتن شناسنامه ایرانی انتخاب کردم.»

او در پرتو تجربه شخصی به نقش مهم حس بینایی و لمس اشیا در آموزش زبان به ناشنوایان پی برد. در کودکی تجربه تصادفی را داشت که به کرشدن گوش راستش منجر شده بود و به خوبی کودکانی را که در سکوت به سر می بردند درک می کرد. می شود گفت همین نقطه عطف نگاه و توجه او به این کودکان بوده است.

تاریخچه مدارس استثنائی
اولین تلاش ها در زمینه آموزش وپرورش استثنائی در حدود 100 سال قبل در ایران آغاز و نخستین فعالیت ها در بخش آموزش و پرورش کودکان با آسیب دیدگی بینایی از سال 1299 هجری شمسی توسط شخصی به نام ارنست کریستوفل اهل کشور آلمان در شهر تبریز با جذب 5دانش آموز آغاز شد. در گروه کودکان با آسیب دیدگی شنوایی مرحوم باغچه بان در شهر تبریز در سال 1303 اولین گام را با تاسیس مدرسه باغچه اطفال در جهت تعلیم وتربیت کودکان ناشنوا برداشت. در زمینه آموزش کودکان با آسیب دیدگی شنوایی و بینایی افرادی همچون ذبیح بهروز و دکترمحمد خزائلی نیز نقش موثر و مهمی داشته اند. همچنین آموزش و پرورش کودکان با کم توانی ذهنی به شکل آموزشگاهی از سال1329 در تهران به صورت داوطلبانه و در بخش غیردولتی آغاز شد.

سال1347 در وزارت آموزش و پرورش دفتر آموزش کودکان و دانش آموزان استثنایی تشکیل شد و این بخش فعالیت خود را در قالب مدارس استثنایی و کلاس های خاص به شکل دولتی و رسمی آغاز کرد.

بعد از انقلاب اسلامی همه مدارس ناشنوایان استان تهران با عنوان مدارس باغچه بان، زیرپوشش اداری، مالی و آموزشی مجتمع آموزشی ناشنوایان باغچه بان قرار گرفت. همچنین مجتمع نابینایان شهید محبی با بودجه مستقل، اداره مدارس نابینایان شهر تهران را به عهده گرفت. این دو مجتمع (ناشنوایان و نابینایان) با تاسیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی سال1370 به فعالیت خود ادامه دادند. اکنون حدود 152هزار دانش آموز با فعالیت 24هزار نیروی آموزشی در سطح کشور زیر پوشش سازمان آموزش و پرورش استثنائی قرار دارند. 74هزار نفر از این تعداد در مدارس ویژه استثنائی و حدود 56هزار نفر آنها شامل گروه های آسیب دیده شنوایی، بینایی، معلولان جسمی -حرکتی و افراد دارای مشکلات هیجانی همچون اوتیسم با دریافت خدمات پشتیبانی از آموزش و پرورش استثنائی به صورت تلفیقی در مدارس عادی تحصیل می کنند.  
تاریخ ثبت در بانک 14 آذر 1400