| کد | jr-46504 |
|---|---|
| عنوان اول | بررسی تأثیر یک دوره پودمانی آموزشی- مهارتی در انطباق‌پذیری مسیر شغلی فارغ‌التحصیلان نابینای شهر تهران |
| نویسنده | منصور شادکام |
| نویسنده | حسین سراوانی |
| عنوان مجموعه | شیوه‌های توان‌یابی پژوهش‌ها و گزارش‌ها |
| نوع | کاغذی |
| ناشر | انتشارات توانمندان |
| سال چاپ | 1399شمسی |
| شماره صفحه (از) | 27 |
| شماره صفحه (تا) | 33 |
| زبان | فارسی |
| متن |
نقص بینایی بر کیفیت زندگی تأثیر دارد و فعالیت‌های استقلال او را کاهش می‌دهد. حرفه و اشتغال برای این افراد با توجه به شرایطشان، محدودیت‌های گسترده‌ای دارد. در حوزه فارغ‌التحصیلان نابینا مهم‌ترین برنامه‌ریزی برای آنها مسئله اشتغال موثر و کارآمد است. هدف این طرح، بررسی تأثیر یک دوره پودمانی آموزشی- مهارتی در انطباق‌پذیری مسیر شغلی فارغ‌التحصیلان نابینای استان تهران می‌باشد. اما روش پژوهش حاضر، مطالعه تجربی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون در دو گروه کنترل و آزمایش است. متغیر مستقل دوره پودمانی آموزشی- مهارتی و متغیر وابسته انطباق‌پذیری مسیر شغلی است. جامعه آماری شامل کلیه فارغ‌التحصیلان نابینای شهر تهران بودند. ابتدا به روش نمونه‌گیری انتخاب و سپس 30 نفر با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی ساده، انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش به مدت 30 جلسه آموزش مهارتی به صورت پودمانی را دو ماه دریافت کردند. گردآوری داده‌ها به کمک آزمون انطباق‌پذیری مسیر شغلی یوسفی بود. برای نشان دادن تفاوت گروه‌ها، ابتدا میانگین و انحراف معیار گروه‌های آزمایش و گواه محاسبه شد و سپس از تحلیل کواریانس چند متغیره برای تحلیل نهایی داده‌ها استفاده شد. نتایج: با در نظر گرفتن نمرات پیش‌آزمون به عنوان متغیر همپراش: مداخلات به تفاوت معنادار بین گروه آزمایش و کنترل منجر شده است (001/0=P). یعنی دوره پودمانی آموزشی- مهارتی بر بهبود برخی ابعاد انطباق‌پذیری شغلی (کنجکاوی و اعتماد) تأثیر داشته است. نتیجه‌گیری: نتایج تحلیل کواریانس چند متغیره نشان داد که با در نظر گرفتن نمرات پیش‌آزمون به عنوان متغیر همپراش، دوره پودمانی آموزشی- مهارتی بر ابعاد کنجکاوی و اعتماد فارغ‌التحصیلان نابینا تأثیر داشته است. کلیدواژه: دوره پودمانی آموزشی- مهارتی، نابینا، انطباق‌پذیری مسیر شغلی مقدمه امروزه این مهم مبرهن می‌باشد که یکی از مولفه‌های اصلی توسعه انسانی، آموزش و توانمندسازی است. از این طریق می‌توان مشارکت توأم با بهره‌وری نیروی انسانی را در فرایند توسعه کشور شاهد بود. نیروی انسانی توانمند در مسیر توسعه همه جانبه کشورها، بر شاخص‌هایی همچون رشد اقتصادی، اشتغال و کاهش نرخ بیکاری، کاهش فقر و توزیع عادلانه درآمد تأثیرگذار است. در این میان و در گستره وسیعی از انواع آموزش‌ها، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و یا آموزش‌های مهارتی به دلیل ابعاد کاربردی و عملی بودنشان در ایجاد، تقویت و رشد قابلیت‌های انسانی سهم قابل توجهی را دارند به طوری که امروز صاحب‌نظران اقتصادی با ارائه نظریه‌های توسعه نیروی انسانی، بر ضرورت سرمایه‌گذاری در زمینه آموزش برای توسعه قابلیت‌های انسانی و افزایش سطح مهارت‌های حرفه‌ای تأکید دارند. حال اگر برنامه‌ریزی برای اقلیت‌هایی باشد که به ظاهر دارای محدودیت‌هایی هستند اما بی‌شک منکر توانایی‌های آنها نمی‌توان شد. طبق آمار رسمی در حال حاضر 120 هزار نابینای مطلق در کشور برای دسترسی به حداقل‌های آموزش با مشکل مواجه هستند. طبق تعاریف علمی، نابینا کسی است که بینایی او علی‌رغم برخورداری از امکانات چشم پزشکی مانند عینک و... در یک چشم یا هر دو چشم 20,200/ یا کمتر باشد. به عبارت دیگر آنچه را که با چشم عادی می‌توان در 200 قدمی دید با تعریف فوق فرد نابینا قادر باشد در 20 قدمی یا نزدیک‌تر ببیند از دست دادن بینایی سبب رنج فراوان برای فرد مبتلا و خانواده او می‌شود و علاوه بر از دست دادن اعتماد به نفس و توانایی کاری پیامدهای جدی اجتماعی و اقتصادی نیز برای کشورها به خصوص کشورهای در حال توسعه به دنبال دارد. فرد نابینا و خانواده او با محدودیت‌های مهم اجتماعی روبرو می‌شوند. معلولیت بینایی به طور مستقیم و غیرمستقیم فعالیت‌های مختلف زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کودکان نابینا با چالش‌های مربوط به رشد رو در رو هستند و برای بزرگسالان معلول بینایی فرصت‌های شغلی محدود می‌باشد. معلولیت بینایی در بسیاری از اجتماعات موجب کاهش اعتماد به نفس می‌شود لذا ضرورت توانبخشی و توانمندسازی این افراد در رأس برنامه‌ریزی‌ها باید قرار بگیرد. هدف از توانبخشی توانا کردن فرد به یک زندگی تقریباً تا حد ممکن است. نابینایی لزوماً به معنای بی‌یاور بودن نیست. در بحث آموزش‌های فنی و حرفه‌ای می‌توان دریچه‌های زیادی را برای بارورسازی قدرت درونی این افراد جهت سازگاری و ورود به اجتماع با حداقل‌ترین اثرات منفی ایجاد کند به گونه‌ای که این افراد را به بهداشت روانی سالم‌تر نزدیک کند. انطباق‌پذیری مسیر شغلی از صفات رشدی به حساب می‌آید و سازه‌ای ذهنی، روانی و اجتماعی است که نشانگر آمادگی و منابع فرد برای مقابله با وظایف رشد مسیر شغلی قریب‌الوقوع است. انطباق‌پذیری مسیر شغلی دارای ابعادی است که عبارت‌اند از: دغدغه، کنترل، کنجکاوی و اعتماد. این چهار بعد نشانگر منابع عمومی انطباق‌پذیری و راهبردهایی هستند که افراد برای مدیریت وظایف، گذار‌ها و ضربه‌های روانی در حین ساختن مسیرهای شغلی‌شان استفاده می‌کنند. به این ترتیب انطباق‌پذیری مسیر شغلی در چهار حیطه دغدغه، کنترل، کنجکاوی و اعتماد افزایش می‌یابد. در جدول 1، شاخص مسیر شغلی است که جامعه فارغ‌التحصیلان نابینا را به پرسیدنش وا می‌دارد. ستون دوم مشکلات مسیر شغلی، ناشی از پاسخ‌های منفی به این سوالات را نشان می‌دهد. ستون سوم بعد انطباق‌پذیری همراه با پاسخ‌های مثبت به سوالات را فهرست کرده و ستون بعدی گرایش‌ها، صلاحیت‌ها، رفتارهای مقابله‌ای و جهت‌گیری ارتباطی را ارائه می‌کند که هر بعد را ترکیب می‌کند. ستون آخر شکل مداخله برای رفع هر مشکل مسیر شغلی را نشان می‌دهد و تلاش دارد تا آن را به توانایی انطباق‌پذیری تبدیل نماید. سوال مسیر شغلی مشکل مسیر شغلی ابعاد انطباق‌پذیری نگرش‌ها وباورها صلاحیت رفتارهای مقابله‌ای دیدگاه ارتباطی مداخله مسیر شغلی آینده من با مشکل بینایی چه خواهد شد؟ بی‌تفاوتی دغدغه طرح‌مندی طرح‌ریزی آگاهی مشارکت آمادگی وابستگی تمرین جهت‌گیری آینده من متعلق به کیست؟ بی تصمیمی کنترل مصمم بودن تصمیم‌گیری جرأت مندی نظم اراده استقلال آموزش تصمیم‌گیری با آینده‌ام می‌خواهم چه کار کنم؟ غیر واقع‌بینی کنجکاوی فزون‌پرسی کشف تجربه ریسک کردن جستجو ارتباط متقابل فعالیت‌های جستجوی اطلاعات آیا می‌توانم کاری را که می‌خواهم انجام دهم؟ بازداری اعتماد ثمربخشی حل مساله سماجت تلاش سخت‌کوشی برابری ایجاد عزت‌نفس زمینه‌های آموزش نظری محض، به خاطر ساختار مرتبه‌ای و مرحله‌ای آموختنی‌هایش، در واقع جایگاه مناسبی برای این نظام نیستند، اما زمینه‌های آموزش کاربردی حتی در شرایطی که مبتنی بر سطح معینی از آموزش‌های نظری باشند، می‌توانند در نظام آموزش پودمانی بگنجد جایگاه آموزش و مهارت‌ها به خصوص با رویکرد پودمانی، در سیر تحول برنامه‌ریزی درسی به سال‌های پس از جنگ اول جهانی باز می‌گردد. این رویکرد از آن جهت که نیاز مبرم به آموزش مهارت‌ها در کوتاه‌ترین زمان و با مطلوب‌ترین بازدهی احساس می‌شد، در ایران نیز مورد توجه قرار گرفت. در نظام آموزش پودمانی، نگرش سیستمی، کاربرد قابل ملاحظه‌ای دارد. بر اساس این نگرش، قبل از هر چیز برای آموزش مهارت‌ها، نیازهای آموزشی تعیین شده مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند؛ سپس مطابق نتایج تجزیه و تحلیل، هدف‌ها، محتواها، روش‌ها، منابع آموزشی، طرح درس و شیوه‌های ارزشیابی تدوین می‌شوند. این نوشته شیوه‌های برنامه‌ریزی پودمان‌های آموزشی و دوره‌های پودمانی در دانشگاه جامع را مورد بحث قرار داده و در پایان ضمن بیان معایب و مزایای روش کنونی به تبیین راهکارهای مناسب در این زمینه می‌پردازد. پس با این تفاسیر به دنبال این هستیم که برای دانش آموختگان نابینا از چه روش‌های مهارتی جهت ورود به بازار اشتغال و باور جامعه به توانایی‌های آنها از طریق اجرای یک دوره آموزشی مهارتی به صورت پودمانی و تأثیر آن بر موارد فوق و انطباق‌پذیری مسیر شغلی این افراد استفاده نماییم روش‌شناسی پژوهش حاضر یک مطالعه تجربی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون در دو گروه کنترل و آزمایش است. متغیر مستقل دوره پودمانی آموزشی- مهارتی و متغیر وابسته انطباق‌پذیری مسیر شغلی است. جامعه آماری شامل کلیه فارغ‌التحصیلان نابینای شهر تهران بودند. ابتدا به روش نمونه‌گیری انتخاب و سپس 30 نفر با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش به مدت 30 جلسه آموزش مهارتی به صورت پودمانی را در دو ماه دوره زرنگاری پیشرفته مخصوص را دریافت کردند. گردآوری داده‌ها به کمک آزمون انطباق‌پذیری مسیر شغلی یوسفی بود. برای نشان دادن تفاوت گروه‌ها، ابتدا میانگین و انحراف معیار گروه‌های آزمایش و گواه محاسبه شد و سپس از تحلیل کواریانس چند متغیره برای تحلیل نهایی داده‌ها استفاده شد. همان‌طور که گفته شد متغیر مستقل در این تحقیق دوره پودمانی آموزشی- مهارتی بود و طی 30 جلسه، از جلسه دوم به بعد یعنی هر چهار جلسات به ترتیب زیر اجرا گردیده است: جلسه اول فرایند بلوغ و مسائل نوجوانی، جلسه دوم: روابط نوجوانان با خانواده و دوستان و نقش مهم والدین، جلسه سوم، نقش خودکارآمدی و تشویق کنجکاوی فرزندان، جلسه چهارم: برانگیختن کنجکاوی و دغدغه فرزندان برای آینده شغلی و تعیین رشته برای سال آتی، جلسه پنجم، پرورش عزت‌نفس و تأکید بر منبع کنترل درونی، جلسه ششم، آموزش روش تصمیم‌گیری و حل مسأله، جلسه هفتم جمع‌بندی و تکرار. در این پژوهش از پرسشنامه انطباق‌پذیری مسیر شغلی ساخته یوسفی (1390) استفاده شد که یک پرسشنامه 40 سوالی است و بر مبنای نظریه ساختارگرایی شغلی ساویکاس (2003) ساخته شده است. پرسشنامه در مقیاس لیکرت نمره‌گذاری شده یعنی برای کاملاً موافقم، 5 و برای کاملاً مخالفم، 1 در نظر گرفته شده است. برای تعیین روایی و پایایی آزمون از آلفای کرونباخ و تصنیف و بازآزمایی یوسفی (1390) استفاده شده است. دوره پودمانی مدنظر برای این افراد دوره زرنگاری پیشرفته مخصوص این افراد توسط مربی کاملاً حاذق اجرا شد. یافته‌ها جدول 2- شاخص‌های توصیفی نمره‌های آزمودنی‌های گروه آزمایش و کنترل گروه تعداد میانگین انحراف استاندارد پیش‌آزمون دغدغه آزمایش 15 52. 7333 4. 71270 کنترل 15 50. 8667 5. 12510 کل 30 51. 8000 4. 92985 کنجکاوی آزمایش 15 21. 1333 2. 35635 کنترل 15 20. 4000 2. 19740 کل 30 20. 7667 2. 26949 اعتماد آزمایش 15 46. 0000 9. 00793 کنترل 15 46. 6667 10. 23067 کل 30 46. 3333 9. 47714 کنترل آزمایش 15 14. 0000 3. 96412 کنترل 15 13. 8667 2. 35635 کل 30 13. 9333 3. 20488 پس‌آزمون دغدغه آزمایش 15 52. 8000 4. 55443 کنترل 15 50. 8667 3. 64234 کل 30 51. 8333 4. 16954 کنجکاوی آزمایش 15 21. 3333 2. 35028 کنترل 15 20. 0667 2. 40436 کل 30 20. 7000 2. 42331 اعتماد آزمایش 15 48. 8667 8. 21033 کنترل 15 47. 4667 10. 20411 کل 30 48. 1667 9. 12776 کنترل آزمایش 15 17. 4000 4. 17133 کنترل 15 17. 6667 3. 47782 کل 30 17. 5333 3. 77591 جدول 3-نتایج تحلیل مانکوا در رابطه با تأثیر دوره پودمانی آموزشی- مهارتی بر انطباق‌پذیری مسیر شغلی توان ضرایب eta سطح معناداری میزان F میانگین مجذورات درجه آزادی مجموع مجذورات شاخص منابع آماری شاخص منبع تغییرات 1. 000 . 823 . 000 111. 365 354. 267 1 354. 267 دغدغه پیش آزمون 1. 000 . 767 . 000 79. 224 116. 436 1 116. 436 کنجکاوی 1. 000 . 900 . 000 216. 185 1542. 922 1 1542. 922 اعتماد 1. 000 . 711 . 000 58. 929 193. 129 1 193. 129 کنترل . 112 . 023 . 459 . 566 1. 802 1 1. 802 دغدغه عضویت گروهی . 342 . 398 . 019 2. 612 3. 838 1 3. 838 کنجکاوی . 558 . 167 . 038 4. 818 34. 389 1 34. 389 اعتماد . 061 . 004 . 750 . 104 . 342 1 . 342 کنترل همان‌طور که جدول (3) نشان می‌دهد، با در نظر گرفتن نمرات پیش آزمون به عنوان متغیر‌های کمکی نتایج زیر حاصل می‌شود 1- چنانکه ملاحظه می‌کنید تفاوت بین میانگین نمرات پس آزمون در هر چهار خرده آزمون درد و گروه آزمایش و کنترل معنادار است (p<0/05) تفاوت بین نمرات دو گروه، بیان کننده این مطلب است که دوره پودمانی آموزشی- مهارتی (آموزش زرنگار پیشرفته) بر خرده آزمون‌های دغدغه، کنجکاوی، اعتماد و کنترل موثر بوده است و با در نظر گرفتن مجذور اتا، می‌توان گفت 82، 76، 90 و 71 درصد این تغییرات ناشی از تأثیر دوره پودمانی آموزشی- مهارتی است. توان آماری 1 نشان می‌دهد که حجم نمونه برای بررسی این فرضیه مناسب بوده است. 2- همان‌طور که مشاهده می‌شود تفاوت بین میانگین نمرات دو گروه در پس آزمون 2 و 3 (کنجکاوی و اعتماد) در دو گروه آزمایش و کنترل معناداراست. بحث و نتیجه‌گیری بر اساس یافته‌های جدول 3، Sigمشاهده شده در سطح P<0/05بدین ترتیب مشخص می‌شود که تأثیر دوره برای خرده آزمون کنجکاوی و اعتماد معنادار است. ضریب اتا نشان می‌دهد 39 و 16 درصد تغییرات در واریانس نمرات پس آزمون ناشی از دوره پودمانی آموزشی- مهارتی و ارتقاء آگاهی‌ها و دانسته‌های آنان بوده است. این نتیجه با نتایج پژوهش شماعی زاده (1387) مبنی بر رابطه معنادار بین آموزش منظم به والدین و انطباق‌پذیری و همبستگی و پیشرفت تحصیلی، حمیدی (1388) مبنی بر بهبود عملکرد دختران، یوسفی (1386) بهبود تمامی جنبه‌های خودپنداره، احمدپور داریانی و همکاران (1388) مبنی بر نقش خانواده در کار خانگی، همسو می‌باشد. محدودیت‌ها هرگونه پژوهش در حوزه نابینایان با توجه به آموزشی بودن دوره مستلزم سیر مکاتبات اداری و پرسه‌های طولانی جهت جلب امکانات با کمترین هزینه و بالاترین بازدهی ممکن می‌باشد. منابع درویار، ریچارد نیورشندی، بگذارید روی پای خودم بایستم، ترجمه هاشمی پور، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول، 1368 طاهری عراقی، مصطفی، نابینایی، سازمان بهزیستی کشور، 1364 کریمی درمنی، توانبخشی گروهای خاص، 1382 سازمان بهداشت جهانی، آموزش نابینایان و افراد دارای مشکل بینایی، ترجمه گروه پژوهشی و ناشنوایی و نابینایی، 1378 برومند، زهرا، مدیریت رفتار سازمانی، انتشارات پیام نور زمردیان، اصغر، مدیریت تحول، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی، تهران، 1373 حسینی خواه، علی. (1386). بررسی نظریه انتشار نوآوری در حوزه آموزش، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره:26، ص156 Gulbahar, Yasemin. (2007). "Technology Planning: A roadmap to Successful technology integration in school", omputers&Education,No,49,pp. 943-956 Jong, Jang Syh. (2008). "Innovation in science teacher education:Effects of integrating technology and team –teaching strategies", computers&Education,No,51,pp. 646-659 |
| تاریخ ثبت در بانک | 29 تیر 1400 |