| کد | jr-46486 |
|---|---|
| عنوان اول | اثربخشی آموزش بریل بر بهبود کیفیت زندگی دانشجویان کم بینای آرپی |
| نویسنده | منصور شادکام |
| نویسنده | حسین سراوانی |
| عنوان مجموعه | بررسی‌های اجتماعی و فرهنگی برای بهزیستی معلولان |
| نوع | کاغذی |
| ناشر | انتشارات توانمندان |
| شماره صفحه (از) | 110 |
| شماره صفحه (تا) | 112 |
| زبان | فارسی |
| متن |
«آرپی» عارضه بینایی است که دیدن را نه یکباره، بلکه به تدریج از چشم‌های فرد مبتلا می‌گیرد و در نتیجه آسیب سلول‌های شبکیه، او را تا حدی پیش خواهد برد که تنها ادراک نور دارد. این روند تدریجی به خاطر محرومیت بینایی که دنبال دارد، آسیب روانی فراوانی را به فرد مبتلا وارد می‌کند و او را در راه پذیرش محدودیت‌های خود که شاید تا چندی پیش جایی در زندگی او نداشته، به مشکل می‌اندازد. هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش بریل بر بهبود کیفیت زندگی دانشجویان کم‌بینای آرپی شهر تهران می‌باشد روش این تحقیق نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون و پیگیری با گروه‌های آزمایش و گواه استفاده شده است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان آرپی دانشگاه‌های شهر تهران به تعداد 52 نفر و حجم نمونه به تعداد 20 نفر(از هردو جنس) که هیچ آشنایی با خط بریل نداشتن به روش تصادفی انتخاب گردید که پرسشنامهٔ کیفیت زندگی Whoqol-brief را در دو نوبت به عنوان پیش‌آزمون و پس‌آزمون تکمیل نمودند. نتیجه‌گیری: واقعیت این است که مهم‌ترین مسأله برای کسی که به یکباره و بدون علت خاصی قسمت اعظمی از مهم‌ترین حس از حواس پنجگانه یعنی بینایی را برای همیشه از دست می‌دهد سازگاری با شرایط جدید است. آموزش بریل به‌عنوان اولین گام در این راستا نقش مهمی دارد چرا که فرد آرپی دیگر توانایی گذشته را برای دیدن و خواندن ندارد و مهارت‌های ارتباطی را به سختی تجربه خواهد کرد. لذا دستگاه‌های متولی می‌بایست در کنار کارگاه‌های روان‌شناختی فرد آسیب دیده آرپی را هرچه سریع‌تر آموزش بریل خوانی را در اولویت قرار بدهد. کلمات کلیدی: آرپی؛ خط بریل؛ سازگاری اجتماعی؛ دانشجوی کم‌بینا؛ کیفیت زندگی. مقدمه آرپی یک بیماری ناشی از اختلال ژنتیکی است که علائم آن پس از تولد بروز می‌کند. علائم بیماری در سنین مختلفی از کودکی گرفته تا دهه دوم- سوم زندگی شروع می‌شود. اگر چه در ابتدا دید فقط در شب کم می‌شود اما با پیشرفت بیماری دید در طول روز هم ممکن است کاهش پیدا کند. سرعت پیشرفت و میزان پیشرفت از فردی به فرد دیگر متغیر است. در حال حاضر درمان قطعی برای معالجه آرپی و یا جلوگیری از پیشرفت بیماری وجود ندارد. این امر به دلیل فعالیت ژن‌های معیوب است که به ارث رسیده و فعل و انفعالات طبیعی بدن را مختل می‌کند. یکی از ویژگی‌های این افراد مبتلا به آرپی عدم نشانه در سیمای آنها است و این دلیلی بر شناخته نشدن آنها در جامعه می‌شود. به طور اخص، مهم‌ترین خطری که یک فرد دچار اختلال آرپی را تهدید می‌کند آسیب به سلامت روان در کنار سلامت جسم می‌باشد تمام تلاش بایستی معطوف بازگشت با حداقل خسارت و بالا بردن میزان سازگاری اجتماعی برای کیفیت زندگی بهتر این افراد باشد. شکل‌گیری، رشد و گسترش مفهوم کیفیت زندگی در طی نیم قرن اخیر، آن را به مفهومی کلیدی و مهم در عرصه مباحث جهانی و مسائل انسانی تبدیل کرده است. کیفیت زندگی یک مفهوم پیچیده، چند بعدی و نسبی متأثر از زمان و مکان و ارزش‌های فردی و اجتماعی است که با اهداف متفاوتی در تحقیقات مختلف به کار برده می‌شود. برای مثال لیو(1976) کیفیت زندگی را عنوانی جدید برای مفهوم قدیمی بهزیستی مادی و روانی مردم در محیط زندگی خود توصیف کرده است. فوو (2000) کیفیت زندگی را رضایت همه‌جانبه افراد از زندگی تعریف می‌کند. بولینگ و ویندرسون(2001) کیفیت زندگی را در اصطلاح یک شیء گمشده یا فقدان یک چیز نسبت به چیز دیگر تعریف می‌کنند. با توجه به شیوع کم بینایی و نابینایی، وسایل کمک بینایی نقش بسیار مهمی در افزایش کیفیت زندگی این افراد دارد. از این رو با پیشگیری از پیشرفت نقایص بینایی و تصحیح هر چه کامل‌تر کاهش بینایی با استفاده از وسایل کمک بینایی جدید و مناسب می‌توان کیفیت زندگی بهتر را برای این گروه مهیا نمود (کوهپایه زاده و دیگران، 1380). روش پژوهش یادگیری بریل برای داشتن زندگی مستقل برای دانشجویان کم‌بینای آرپی ضروری می‌باشد. چرا که با وجود تعدیل، اصلاح و ویژه سازی برنامه‌های آموزشی، همچنان در زمینه تحصیلی مشکلاتی پیدا خواهند کرد و احتمالاً به ناتوانی یادگیری دچار می‌شوند لذا اهمیت آموزش بریل خوانی برای این افراد بر کسی مستور نیست. بریل آموزی کسانی که در سن بالاتر ضعف بینایی شدید می‌شوند و یا بزرگسالانی که به دلیل سانحه و یا دلایل دیگری نابینا و کم‌بینا می‌شوند فرق می‌کند. در سنین بالاتر چون فرد نابینا مفاهیم عدد و چپ و راست و... را می‌داند سرعت آموزش افزایش می‌یابد اما نکته اینجاست که حساسیت سر انگشتان آنها به اندازه کودکان نیست. بهترین کار برای این افراد این است که از آنها بخواهیم از آن قسمت از انگشت استفاده کنند که معمولاً زیر قسمت اضافی ناخن (قسمتی از ناخن که آن را با ناخن‌گیر می‌چینیم) قرار می‌گیرد چون این قسمت از انگشت کماکان لطافت و حساسیت خود را دارد. به مدت ده جلسه آموزش بریل خوانی در محل انجمن در مورد گروه توسط مربی حاذق آزمایش اجرا شد، طول مدت هر جلسه(سه ساعت با 15 دقیقه استراحت) بود سپس از هر دو گروه آزمایش و گواه به گونه‌ای همزمان پس آزمون به عمل آمد و سرانجام بعد از گذشت دو ماه از پایان آموزش‌ها، جهت تعیین ماندگاری مداخله و پیگیری، آزمون مذکور بر روی گروه آزمایش اجرا شد. در این پژوهش از مقیاس کوتاه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (WHOQOL-BRIEF) استفاده گردید که در این پرسشنامه کیفیت زندگی دارای 24 بعد فرض می‌شود که در 6 دامنه قرار می‌گیرند. فرم کوتاه این مقیاس دارای 26 سوال است که به ارزیابی 4 حیطه از کیفیت زندگی افراد می‌پردازد. هریک از این حیطه‌ها به ترتیب 3، 6، 7 و 8 سوال می‌باشند. این حیطه‌ها شامل سلامت جسمانی، سلامت روان‌شناختی، محیط زندگی و روابط با دیگران هستند. سوالات این مقیاس همان بعد کیفیت زندگی مقیاس بلند را پوشش داده و علاوه بر آن دو سوال اضافی برای مطالعه کیفیت آشکار زندگی و سلامت عمومی افراد قرار داده شده است. این دو سوال اول به هیچ یک از حیطه‌ها تعلق ندارند و وضعیت سلامت و کیفیت زندگی را به شکل کلی مورد ارزیابی قرار می‌دهند. یافته‌ها جدول نتایج تحلیل کوواریانس پس آزمون نمرات کیفیت زندگی پس از تعدیل پیش آزمون منابع مجموع مجذورات درجه آزادی میانگین مجذورات مقدار F سطح معنی‌داری ضریب ایتا پیش آزمون کیفیت زندگی 041/2013 1 041/2013 141/61 000/0 694/0 گروه 994/671 1 994/671 410/20 000/0 431/0 خطا 959/888 27 924/32 کل 000/295261 20 با توجه به نتایج به دست آمده از جدول 1 (P<0/05 F=20. 410, DF=1.27) نشان داده بنابراین می‌توان نتیجه گرفت آموزش بریل خوانی بر بهبود کیفیت زندگی افراد کم‌بینای آرپی در گروه آزمایش موثر است. بر اساس تحلیل دیگر نمودارهای آماری پژوهش ، آموزش بریل خوانی به غیر از حیطه سلامت جسمانی، بقیه خرده مقیاس‌های کیفیت زندگی سلامت روان‌شناختی، محیط زندگی و روابط با دیگران تأثیر مثبتی را به دنبال دارد. نتیجه‌گیری کیفیت زندگی امروزه یکی از پیامدهای مهم بهداشتی و سلامتی است و بسیار به آن پرداخته شده است. به‌ویژه کیفیت زندگی در افراد دارای ناتوانی جسمی که از جمله آنها نابینایان و کم‌بینایان هستند. این مسأله در مرد افراد آرپی از پیچیدگی بیشتری برخوردار می‌باشد چرا که تغییر از یک دنیای رنگ‌ها به دنیای تار و بی‌رنگ به راحتی پذیرفتنی نمی‌باشد. تاب‌آوری، بالا بردن سازگاری اجتماعی، کارگاه‌های مداوم گروهی روان‌شناختی و مسأله آموزش از مهم‌ترین عوامل بالا بردن کیفیت زندگی در این افراد می‌باشد در چهار حوزه می‌توان بر کیفیت زندگی افراد آرپی اشاره نمود که عبارتند از: 1. بریل خوانی 2. استفاده از باقیمانده بینایی 3. مهارت‌های گوش دادن 4. آموزش جهت‌یابی و جابه‌جایی |
| تاریخ ثبت در بانک | 28 تیر 1400 |