| کد | jr-46485 |
|---|---|
| عنوان اول | آموزش و پرورش پلی ارتباطی بین پژوهش و مهارت و اشتغال |
| نویسنده | منصور شادکام |
| نویسنده | حسین سراوانی |
| عنوان مجموعه | بررسی‌های اجتماعی و فرهنگی برای بهزیستی معلولان |
| نوع | کاغذی |
| ناشر | انتشارات توانمندان |
| سال چاپ | 1399شمسی |
| شماره صفحه (از) | 103 |
| شماره صفحه (تا) | 109 |
| زبان | فارسی |
| متن |
اشتغال و کسب و درآمد از اصلی‌ترین مشکل در جامعه معلولان ایران است، زیرا اکثریت معلولان فاقد شغل و کسب درآمدزا هستند. اما ایجاد اشتغال در دوره جدید به راحتی ممکن نیست و باید به روش علمی اجرا گردد. همچنین لازم است افراد زمینه‌های اولیه مهارت‌آموزی را داشته باشند، از جمله سواد و دانش‌های پایه را داشته باشند. پژوهش از دو جهت دارای اهمیت است. نخست اینکه چاره گشای مشکلات فردی و اجتماعی است و دیگر اینکه با افزایش دانسته‌های انسان به او کمک می‌کند تا با انتقال یافته‌های خود به دیگران در حل مشکلات جامعه کمک مضاعف کند. اما نکته مهم این است که خود پژوهش نیز نیازمند آموزش است چرا که پژوهش در حقیقت یک فن و مهارت است و روش‌های مختلفی دارد که یادگیری و به کار بستن آنها جز با آموزش میسر نیست. آموزش و پرورش امروزه دیگر صرفاً دستگاه تعلیم و تربیت نیست. پویایی یک جامعه مستلزم داشتن آموزش و پرورشی اقتصاد نگر، پژوهش محور و در نتیجه فراگیران ماهر در حرف و مشاغل می‌باشد با این دیدگاه ، رسالت امروز آموزش و پرورش چشمگیرتر از نقش دیروز به‌عنوان دستگاه فرهنگ‌ساز مطرح می‌گردد. طوری که اقتصاد جامعه وامگیر آموزش و پرورش آن جامعه خواهد بود. هدف از این پژوهش به تبیین آموزش و پرورش به‌عنوان پلی ارتباطی بین پژوهش و مهارت و اشتغال می‌باشد. روش پژوهش به‌صورت استنادی می‌باشد. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد آموزش و پرورش پایه‌گذار و محور جهت‌گیری‌های اقتصادی هر جامعه پویا به سوی پیشرفت با اتکا به پژوهش و مهارت آموزی می‌باشد. کلمات کلیدی: آموزش و پرورش، پژوهش؛ اشتغال؛ مهارت. مقدمه شکی نیست که مهم‌ترین و اساسی‌ترین رکن نظام پژوهشی را نیروی انسانی محقق که از توانایی‌ها، قابلیت‌ها و مهارت‌های لازم پژوهشی برخوردار باشند تشکیل می‌دهند. آموزش و پرورش به عنوان اولین پایگاه رسمی فرهنگ‌سازی در این زمینه وظیفه‌ای خطیر و بزرگ بر عهده دارد که همانا تربیت نسلی جستجوگر ، اندیشمند، دانا و توانا است. شواهد نشان می‌دهد این نهاد در این زمینه چندان کامیاب نبوده است. هم اینک در آموزش و پرورش نیاز گسترده‌ای به تربیت نیروی انسانی پژوهشگر وجود دارد و با رفع این نقیصه است که می‌توان آینده‌ای را متصور شد که محققین و پژوهشگران قابلی از ایران پروژه‌های پژوهشی استراتژیکی را در سطح جهانی به انجام رسانند. امر پژوهش باید با قدرت ، قوت ، جدیت و گستردگی بیشتری در نظام آموزشی کشور (از پیش دبستان تا تحصیلات تکمیلی و آکادمیک) توسعه و دنبال شود تا دانش آموزان به پژوهش و پژوهش گری علاقه‌مند شده و آینده تحقیقاتی کشور را به نحو مطلوب محقق نمایند. اگر معلولان بخواهد به عزت مادی، سعادت معنوی، سیطره سیاسی، پیشروی علمی، آبادانی زندگی دنیا و هر آرزوی دیگر دست پیدا کنند، باید به آموزش و پرورش به عنوان یک کار بنیادی و مقدماتی بپردازند. چون ابتدا باید معلولان به نیروی انسانی کارآمد و ماهر تبدیل شود و آموزش و پرورش می‌تواند به روش علمی این هدف را محقق سازد. پژوهش و اهمیت آن انجام پژوهش و تحقیق یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه در سراسر جهان محسوب می‌شود چرا که موجب افزایش بهره‌وری در بخش‌های اقتصادی کشور خواهد شد. پژوهش یک فرآیند است که نباید از ورودی‌ها، خروجی‌ها و پیامدهای اجرای آن غافل شد. رویکرد به پژوهش از سه منظر اهمیت و جایگاه ویژه‌ای دارد. نخست اهمیت اقتصادی آن است. بر اساس آنچه که کارشناسان اعلام می‌کنند به ازای هر واحد پولی سرمایه‌گذاری در پژوهش، معادل 30 واحد سود به دست می‌آید که این می‌تواند به اقتصاد کشورها و تولید ناخالص داخلی‌شان کمک قابل توجهی کند. دوم اینکه پژوهش و نتایج حاصل از آن نقش بسیار مهمی را در امنیت ملی کشورها ایفا می‌کند. تهیه و به کارگیری فن‌آوری‌های هوشمند در دفاع از امنیت و استقلال کشورها، از طریق تحقیق و توسعه امکان پذیر است. سوم به لحاظ فرهنگی: کانون‌های تحقیقاتی و پژوهشی، یکی از خاستگاه‌های فرهنگی بالنده و متعالی به شمار می‌رود. اهمیت و جایگاه پژوهش و تحقیق در توسعه همه جانبه جامعه معلولان بر کسی پوشیده نیست، زیرا تحقیق و پژوهش دروازه ورود به خودکفایی و استقلال همه جانبه جامعه هدف است. تا جامعه‌ای از نظر علمی جایگاه مورد قبولی در جهان کنونی نداشته باشد نمی‌تواند از استقلال سخن گوید. در جهان کنونی جامعه‌ای مستقل است که در داد و ستد اطلاعاتی تنها گیرنده و مصرف کننده نتایج تحقیق و پژوهش دیگران نباشد زیرا در این صورت آنچه لازم دارد در اختیار او برای یک زندگی سعادتمند قرار نمی‌دهند بلکه آنچه دیگران می‌خواهند و با منافع ملی آنها سازگار است ارائه می‌دهند. پژوهش، به معنای عام، بررسی یا کاوشی سخت کوشانه و به معنای خاص، تحقیق و تجربه‌ای جامع با هدف کشف واقعیت‌های نو و تفسیر درست این واقعیت‌ها، تجدید نظر در نتیجه‌گیری‌ها، نظریه‌ها و قوانین پذیرفته شده در پرتو واقعیت‌های کشف شده و به کارگیری عملی نتیجه‌گیری‌ها، نظریه‌ها و قوانین جدید است. در معنایی دیگر، پژوهش فرایند رسیدن به راه‌حل‌های قابل اطمینان از طریق گردآوری، تحلیل و تفسیر داده‌ها به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده و نظام‌مند است. شکی نیست که تحقیق و پژوهش علمی در اسلام اهمیت بسیار فراوانی دارد و پرواضح است که افکار، اندیشه‌ها و آثار محققان و پژوهشگران هر جامعه زیر ساخت‌های علمی آن جامعه را تشکیل داده، بناهای علمی و نتایج عملی و تجربی فراوانی به همراه دارد. از این رو، اگر محققان و پژوهشگران ارزش‌های خوب و پسندیده اخلاقی را با مسائل پژوهشی خود همراه کنند؛ زیر ساخت‌های علمی جامعه اثرات معلولان و نتایج مثبت و همیشگی خواهند داشت و اگر خدای ناکرده با امور غیر ارزشی و غیر اخلاقی همراه شوند؛ نتایج منفی و ناپسند به دنبال خواهند داشت. مهارت آموزی و اشتغال پایدار بدون شک امروزه راه پیشرفت کشور، توسعه علوم و فنون، افزایش سطح رفاه اجتماعی، سرمایه گذاری، تقویت فعالیت‌های اقتصادی کشور و افزایش فرصت‌های شغلی از مسیر توسعه آموزش‌های مهارتی می‌گذرد. با استقرار یک نظام جامع مهارتی در کشور به موازات نظام علمی و آکادمیک می‌توانیم حلقه مفقوده نظام آموزشی کشور را تکمیل کنیم. باید در جامعه این‌گونه هدف‌گذاری شود که مهارت‌های فنی و حرفهای در اولویت قرار گیرند و خانواده‌ها بدانند کسی که مهارتی آموخته باشد هیچ‌گاه بیکار نمی‌ماند. مهارت‌آموزی افراد دارای معلولیت باید از دوره ابتدایی که معلمان مهم‌ترین نقش را در تعلیم و تربیت دانش آموزان دارند و به عنوان رهبران آموزشی در کلاس می‌توانند دانش آموزان را به سمت سعادت رهنمون کنند، آغاز گردد. یکی از اهداف مهم برنامه پنجم توسعه و همچنین سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، آموزش یک مهارت به دانش آموزان نظری است و انتظار می‌رود این دانش آموزان در پایان دوره متوسطه حداقل در یک مهارت آموزش‌های لازم را کسب کرده باشند. امروزه بر همگان ثابت شده که مهارت آموزی به دانش آموزان در نظام‌های آموزشی نوین بیش از نمره و معدل اهمیت دارد. دانش آموزان با مهارت‌یابی می‌توانند به درک عمیق‌تری از آموخته‌های خود دست یابند و برای ساختن آینده‌ای بهتر آماده شوند. مهارت آموزی مقوله‌ای است که همواره مورد توجه نظام‌های آموزشی پیشرفته قرار دارد؛ چرا که تنها آموزش سطحی منابع درسی به دانش آموزان نمی‌تواند آنان را برای زندگی آینده مهیا سازد. از این رو، برای پرورش نسلی کارآمد که بتواند آینده روشنی را برای کشور رقم زند، باید به فکر راه‌های افرایش مهارت افراد در نظام آموزشی بود. تغییر نگاه نمره محور حاکم بر نظام آموزشی به نگاهی مبتنی بر افزایش درک و مهارت دانش آموزان، شاید یکی از مهم‌ترین گام‌ها در این مسیر باشد. بسیاری عقیده دارند که نظام آموزشی ما مدت‌هاست که قادر نیست نیازهای بازار کار را از نظر تأمین نیروی کار ماهر به طور کامل تأمین کند و آموزش‌های متناسب با فناوری‌های قرن 21 را ارائه دهد و با وجود گام‌هایی که برداشته شده، همچنان جای خالی بسیاری از مباحث مربوط به مهارت‌های زندگی در نظام آموزشی به چشم می‌خورد. نقش مهارت آموزی در تولید و اشتغال بسیار بالاست، به شرطی که نوع مهارت‌ها و دوره‌های آموزشی بر اساس برنامه‌ریزی کامل و جامع و با نگاه دقیق به نیاز بازار کار و همچنین بر اساس آمایش سرزمینی باشد. بر این اساس این موضوع، مهارت آموزی معلولان بهترین شیوه برای رسیدن به کارآفرینی و اشتغال پایدار این افراد به شمار می‌آید، بر کسی پوشیده نیست و موضوع کاملاً مشخص و روشنی است. نقش آموزش و پرورش آموزش و پرورش استثنایی در دهه‌های اخیر توانسته دانش‌ها، مهارت‌ها، شایستگی‌ها و کیفیت‌های مطلوب رفتاری را به افراد دارای معلولیت بیاموزد. از این‌رو آموزش و پرورش به رغم همه کاستی‌های آن، برای جامعه مطلوب، امری ضروری و مفید است. دین مبین اسلام بیش از ادیان دیگر به اهمیت آموزش توجه داشته و گویی رسالت اساسی دین اسلام، آموزش و تزکیه نفس انسان بوده است. حضرت محمد(ص) می‌فرماید: بیاموزید علم را حتی اگر در چین باشد و حضرت علی (ع) می‌فرماید: هر کس کلمه‌ای به من بیاموزد من بنده آنم. این احادیث و احادیث فراوان دیگر جایگاه علم و متعلم را نزد پیشوایان دینی ما آشکار می‌کند. ادبیات کهن ما، اعم از ملی و مذهبی، حکایات و روایات نغز و دلنشین در وصف و شأن و منزلت علم و معرفت را بیان می‌کند. در قرن اخیر نیز حضرت امام خمینی (ره) شغل معلمی را شغل انبیا دانست. در قرون اخیر کشورهای غربی خیلی زودتر از ما به اهمیت و آثار اجتماعی و اقتصادی آموزش و پرورش پی بردند، وارد جامعه شناس آمریکایی معتقد است: (تعلیم و تربیت در پیشرفت اجتماع اثر فراوان دارد زیرا اگر انسان صحیح پرورش یابد، قادر به حل مشکلات موجود خواهد بود و مشکلاتی را که در راه پیشرفت و ترقی اقتصادی و اجتماعی است، از بین خواهد برد). آموزش و پرورش علاوه بر آنکه فرصتی فراهم می‌آورد تا افراد توانایی‌ها و استعدادهای خویش را پرورش دهند دارای آثار و فواید اجتماعی و اقتصادی می‌باشد، ((هر اندازه مردم یک جامعه از آموزش بیشتری برخوردار باشند هزینه‌های اجتماعی آن جامعه از قبیل هزینه‌های دستگاه قضایی، انتظامات، پلیس راهنمایی کاهش خواهد یافت، با ارتقاء سطح تحصیلات مردم یک جامعه، سطح بهداشت و تغذیه بالاتر و هزینه‌های درمان و سوبسید دارو به طور نسبی کمتر خواهد بود، جامعه‌ای از آموزش کافی برخوردار باشد، حضور و مشارکت آنها در صحنه‌های اجتماع بیشتر خواهد بود و بدین ترتیب با مشارکت افراد تحصیل کرده در انتخابات سیاسی و نظرخواهی‌های عمومی، مردم در حل مسائل اجتماعی و تعیین سرنوشت جامعه مشارکت فعال و مستقیم خواهند داشت، در جوامع در حال توسعه با بالا رفتن سطح سواد آحاد مردم امکان گذر از جامعه سنتی به جامعه صنعتی تسهیل و تسریع خواهد شد)). تحقیقات نشان می‌دهد در جامعه‌ای که از تحصیلات بالاتری برخوردار باشد میزان اعتیاد و جرم و جنایت کمتر است، و تحصیلات افراد در کنترل جمعیت نقش بسزایی دارد، بنابراین آموزش و پرورش در بعد اجتماعی جایگاه بالایی دارد. آموزش و پرورش رکن اساسی توسعه است، آموزش افراد نوعی سرمایه گذاری ملی است و هر کشوری که در این راه تلاش بیشتری نماید بدون شک از رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی بیشتری در آینده برخوردار خواهد شد، سرمایه انسانی که در نتیجه آموزش حاصل می‌شود از مهم‌ترین عوامل رشد و توسعه اقتصادی است. هاربیسون در این زمینه اظهار می‌دارد: منابع انسانی پایه‌های اصلی ثروت ملت‌ها را تشکیل می‌دهد، سرمایه و منابع طبیعی عوامل تبعی تولیدند در حالی که انسان‌ها عوامل فعالی هستند که سرمایه‌ها را متراکم می‌سازند و توسعه ملی را به جلو می‌برد به وضوح کشوری که نتواند مهارت‌ها و دانش مردمی را توسعه دهد و از آن در اقتصاد ملی به نحو موثری بهره‌برداری نماید، قادر نخواهد بود هیچ چیز دیگری را توسعه دهد. کارکردهای آموزش و پرورش نهاد آموزش و پرورش چه کارکردهایی برای جامعه و افراد دارای معلولیت دارد؟ و رابطه آن با سایر نهادها چیست؟ در اغلب جوامع امروز، نهادهای آموزش و پرورش، ابزارهای مهم تحقق اهداف و مقاصد اجتماعی به شمار می‌روند. و انتظار می‌رود که موجبات رشد و توسعه اجتماعی، سیاسی، اقتصادی جامعه را فراهم سازد. پاسخ‌گویی به این انتظارات، دامنه گسترده‌ای از کارکردها را برای آموزش و پرورش به وجود می‌آورد. اکنون به برخی از نقش‌ها و کارکردهای مهم آموزش و پرورش در جامعه هدف می‌پردازم. انتقال فرهنگ: فرهنگ، شاخص نحوه و روش زندگی است که هر جامعه‌ای برای رفع نیازهای اساسی خود از حیث دوام و بقا و انتظام امور اجتماعی اختیار می‌کند. به بیان دیگر فرهنگ به ابزارها و رسوم و معتقدات و علوم و هنرها و سازمان‌های اجتماعی دلالت می‌کند، یا آنچه جامعه می‌آفریند و به انسان‌ها وا می‌گذارد، فرهنگ نام دارد. در نتیجه، برای تولید دوباره فرهنگ یا بازآفرینی فرهنگی، آموزش و پرورش رسمی ضرورت پیدا می‌کند. گسترش جامعه‌پذیری: انتقال ارزش‌ها، گرایش‌ها، هنجارها و آداب و رسوم فرهنگی و اجتماعی، به منظور اجتماعی کردن نسل‌های جدید جامعه صورت می‌گیرد. اساس جامعه پذیری بر این واقعیت استوار است که انسان به صورت شخص زاده نمی‌شود، بلکه از طریق پرورش و آموزش اجتماعی به یک شخص تبدیل می‌شود. گزینش و تخصیص: هر جامعه‌ای نیاز به نیروی کار ماهر و متخصص دارد. تربیت حرفهای و تخصصی افراد جامعه، یعنی، آماده کردن آنان برای جذب در نیروی کار. بدین ترتیب آموزش و پرورش نقش مهمی در گزینش و تخصیص افراد به مقامات و مشاغل اجتماعی ایفا می‌کند. نحوه عملکرد افراد در مدارس، طول مدت تحصیل و رشته تحصیلی، در تعیین شغل، درآمد و منزلت اجتماعی آینده آنان، تأثیر بسزایی دارند. از این‌رو آموزش و پرورش رسمی، سهم مهمی در تسهیل تحرک اجتماعی افراد بر عهده دارد. نظارت اجتماعی: آموزش و پرورش با ابقای ارزش‌های وفاداری به نهادهای جامعه، به عنوان ساخت و کار کنترل اجتماعی عمل می‌کند. چون خودمداری فردی به منزله تهدیدی برای نظم اجتماعی به شمار می‌رود، از این رو، آموزش و پرورش رسمی می‌تواند از طریق تربیت و آموزش اخلاقی ، این تهدید را کاهش دهد. فرض بر این است که افراد با جذب و درونی کردن ارزش‌های جامعه به کنترل خود پرداخته و حامی نظم اجتماعی می‌شوند. یگانگی و تجانس اجتماعی: جامعه موفق یکی از ویژگی‌هایش هماهنگی و یکپارچگی تقلیل تضادها است. آموزش و پرورش رسمی، وسیله مهمی برای تبدیل یک جامعه نامتجانس به جامعه‌ای یگانه و یکپارچه، از طریق توسعه و تقویت فرهنگ و هویت مشترک است. از این رو ظهور دولت‌های ملی با ایجاد نظام‌های آموزش و پرورش همگانی مقارن بوده است. نهادهای آموزشی، مخصوصاً در کشورهایی که مهاجرپذیر بوده‌اند، وظایف و مسئولیت‌های خطیری در ایجاد یگانگی بر عهده دارند. افزایش نوآوری و خلاقیت: آموزش و پرورش می‌تواند منشأ تغییرات اجتماعی نیز باشد. هر جامعه دستخوش تغییر و دگرگونی است. در اغلب جوامع، تغییر با پیشرفت مرتبط تلقی شده از آموزش و پرورش انتظار می‌رود که جامعه را در نیل به پیشرفت یاری رساند. گسترش آموزش و پرورش و اهمیت یافتن دانش فنی و تخصصی در دوره‌های بازسازی و توسعه جامعه، می‌تواند به پیدایی نخبگان جدید، و در نتیجه، به تحول در سلسله مراتب قدرت و منزلت منجر شود. نتیجه اینکه وقتی جامعه معلولان در شش فرایند فوق متحول گردد و آموزش و پرورش در این شش مورد، این جامعه را رشد و ارتقا دهد، بسیاری از مشکلات معلولان در زمینه اشتغال رفع می‌گردد. کارکرد سرمایه گذاری آموزش و پرورش آموزش و پرورش کلیدی است که در را به سوی نوسازی جامعه می‌گشاید. در نیم قرن گذشته پدیده مهم و فراگیر آموزش و پرورش از دیدگاه‌های علمی و تخصصی گوناگونی در دانشگاه‌ها مورد مطالعه قرار گرفته است. ولی یک تحول مهم در علم اقتصاد که ارتباط ویژه‌ای با جامعه شناسی و آموزش و پرورش دارد. این تحول، معمولاً، تحت عنوان رویکرد سرمایه انسانی یا سرمایه گذاری انسانی به آموزش و پرورش، شهرت یافته است. این رویکرد، آموزش و پرورش را اساساً به منزله نوعی سرمایه‌گذاری از سوی جامعه و فرد تلقی می‌کند. با توجه به مسائل فوق، کشورها می‌بایستی توجه جدی و لازم به آموزش و پرورش داشته و در این میان کشورهای در حال توسعه بایستی هر چه سریع‌تر به بازیابی نقش آموزش و پرورش در توسعه و تحولات کشور بپردازند و در انتخاب نظامی کارا از آموزش و پرورش از هیچ کوششی دریغ ننمایند. انگیزه ذهنی برای اصلاح رفتار اقتصادی و کسب مهارت و کارآفرینی موقعی به حداکثر می‌رسد که متغیرهای درونی افراد از رفتارهای نابهینه فاصله بگیرد و فرصت‌های آتی را با تکیه بر تولید و مصرف بهتر و درست، در جهت موفقیت‌های خود مدیریت کنند. نتیجه‌گیری فرهنگ، هسته اصلی و کانون تحولات اقتصادی محسوب می‌شود و باید به بعد اقتصادی فرهنگ به گونه‌ای روزافزون توجه کنیم. بر این اساس، رشد و توسعه اقتصادی معلولان باید مبتنی بر اجرای عدالت اجتماعی و فقرزدایی در چارچوب طرح‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی کنونی باید برنامه‌ریزی و تدبیر گردد. اهمیت رابطه اقتصاد و فرهنگ و تأثیر متقابل این دو مقوله را در زمینه اصلاح مدیریت‌ها و ازدیاد بهره‌وری در اقتصاد معلولان بر مبنای فرهنگ ملی و اسلامی محرز می‌کند سرمایه‌گذاری در سرمایه انسانی هنگامی به رشد اقتصادی بیشتر می‌انجامد که در پاسخ به نیازهای روزافزون اقتصاد برای استفاده از آخرین دستاوردهای علمی در تولید صورت گرفته باشد. و این مهم در بستر ارتباط مهارت و پژوهش با نقش میانجی آموزش و پرورش میسور می‌باشد. منابع - الوانی، مهدی، مدیریت عمومی، چاپ ششم، تهران، نشر نی، 1372. - امید، محمود، استفاده کاربردی از فناوری اینترنت به عنوان ابزار تحقیق. کتابداری، دفتر 37، 1380، ص 67-83. - صافی، احمد، سازمان و مدیریت در آموزش و پرورش، چاپ هشتم، تهران، انتشاران ارسباران، 1384. - محسنی، منوچهر، جامعه‌شناسی عمومی، انتشارات طهوری، چاپ هجدهم، 1382 -کوهستانی، علی، مهارت انسانی- فصلنامه مدیریت آموزش و پرورش، شماره مسلسل16، 1376، ص22-19. |
| تاریخ ثبت در بانک | 28 تیر 1400 |