کد jr-46360  
عنوان اول برخی از مراکز تولید کننده آثار بریل  
نویسنده محمد نوری  
عنوان مجموعه خط بریل، مجموعه مقالات فارسی  
نوع کاغذی  
ناشر انتشارات توانمندان  
سال چاپ 1398شمسی  
شماره صفحه (از) 119  
شماره صفحه (تا) 127  
زبان فارسی  
متن
اولین نگارش‌های بریل با دست و توسط شابلون انجام می‌یافت. یعنی در مدرسه کریستوفل، در مدرسه ابابصیر و در مدرسه شوریده شیراز از دهه نخست سده جدید، بریل آموزی و کتابت بریل وجود داشت اما با لوح و قلم و دستی انجام می‌یافت. اما از دهه چهل دستگاه‌های مکانیکی و دستی به بازار آمد. این دستگاه‌ها مثل ماشین حروف‌نگار و تایپ دستی بود و پرکینز دستی نامیده می‌شد. ولی به تدریج و با آمدن کامپیوتر، دستگاه‌های جدید خودکار به بازار آمد.

مجتمع نابینایان دکتر خزائلی
در سال 1343 با پایمردی دکتر محمد خزائلی و گروهی از افراد داوطلب، آموزشگاه نابینایان بزرگسال خزائلی به منظور فراهم ساختن آموزش نابینایان (که تا آن زمان فقط به دلیل نابینایی از تحصیل محروم شده بودند) آغاز به کار کرد. آنان که در این راه قدم نهاده بودند، به رغم مشکلات فراوان و امکانات اندک، تصمیم داشتند به آموزش نابینایان بزرگسال سروسامانی بخشند.
در ابتدا، آموزشگاه فوق به وسیله انجمن ملی حمایت و هدایت نابینایان از طریق کمک‌های مختصر مادی بخش‌های عمومی و خصوصی، به ویژه افراد خیّر و نیکوکار (که به طور مرتب ماهانه، سالانه یا به طور متناوب به انجمن اهدا می‌کردند) اداره می‌شد.
امور آموزشی این آموزشگاه به وسیله افراد داوطلب بینا و نابینایی که ساعت‌هایی از اوقات فراغت خود را در اختیار آموزشگاه قرار داده بودند، انجام می‌گرفت. محل آن ساختمانی مخروبه و قدیمی با کلاس‌هایی تاریک و فاقد اصول بهداشتی، ایمنی و رفاهی بود. اما هدف، مقدس و پرثمر بود و برای فائق آمدن بر مشکلات، اراده‌ای محکم و استوار، ایمانی راسخ و سخت کوشی‌ای در حد فداکاری ضرورت داشت. به این ترتیب شکوفایی و پرورش استعدادهای نابینایان و سرانجام شناخت کار آنها و معرفی آنان به اجتماع میسر گشت. فعالیت‌های آموزشگاه به تدریج گسترش یافت و به کلاس‌های پنج ساله ابتدایی، کلاس‌های تلفن، ماساژ، آموزش هنری، کارهای دستی و قرائت قرآن نیز اضافه شد.
در بهمن‌ماه 1348 بنا به درخواست و پیگیری‌های مجدانه دکتر محمد خزائلی، سازمان برنامه‌وبودجه، بازسازی آموزشگاه را تصویب کرد و قرار شد که وزارت آموزش و پرورش، ساختمان مذکور را برای امور آموزشی و کلاس‌های درسی نابینایان تجدید بنا کند که اقدام‌های لازم در این مورد به سرعت انجام گرفت و ساختمان جدید آموزشگاه از مهرماه 1350 مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
در سال 1347 دفتر برنامه‌ریزی کودکان و دانش‌آموزان استثنایی تشکیل شد و به تربیت مربیان متخصص اقدام کرد. فعالیت‌های آموزشی این مربیان از سال 1348 در مدارس مختلف، از جمله آموزشگاه نابینایان خزائلی، آغاز گردید و به این ترتیب یکی از بزرگترین مشکلات آموزشگاه یعنی کمبود کادر آموزشی متخصص، به تدریج کاهش یافت.
به دلیل مشکلات مالی انجمن ملی حمایت و هدایت نابینایان، از سال 1351 سازمان رفاه نابینایان (که فعالیت خود را از سال 1349 آغاز کرده بود) عهده‌دار اداره امور مالی آموزشگاه شد و نیازهای آموزشی آموزشگاه را نیز وزارت آموزش و پرورش، به ویژه دفتر دانش‌آموزان استثنایی، بر عهده گرفت. از این سال، فعالیت‌های آموزشگاه با کوشش و جدیت همه جانبه مسئولان و مربیان به سرعت گسترش یافت.
در شهریور 1353 دفتر دانش‌آموزان استثنایی، محمدرضا نامنی، یکی از مربیان نابینای آموزشگاه فوق، را برای اداره امور آموزشگاه به سازمان ملی رفاه نابینایان ایران و منطقه چهار آموزش و پرورش تهران معرفی کرد و برای اولین بار در تاریخ آموزش و پرورش ایران مدیریت آموزشگاهی، رسماً بر عهده یک فرد نابینا گذاشته شد.
به تدریج افرادی که فقط برای گذراندن ساعت‌هایی از وقت خود یا دریافت کمک‌های نقدی و جنسی به آموزشگاه مراجعه می‌کردند، آن را ترک کردند و محیطی آماده و مستعد، برای آموزش و پرورش کسانی که هدفشان اندوختن دانش بود، مهیا شد. از جمله مهمترین فعالیت‌های گسترش آموزشگاه طی سال‌های 1353-1360 عبارتند از:
اخذ امتیاز و تشکیل کلاس‌های دوره عمومی آموزش بزرگسالان (معادل کلاس‌های راهنمایی) از مهر 1353، افزایش تعداد کلاس‌های آموزشی، تهیه لوازم آموزشی و کمک آموزشی، تشکیل آزمایشگاه، ایجاد کلاس آموزش هنری، ایجاد کتابخانه بریل، سالن غذاخوری و اخذ امتیاز و ایجاد کلاس‌های راهنمایی تحصیلی روزانه (از مهر 1358)، تشکیل کلاس ماشین‌نویسی بینایی، تهیه کتاب‌ها و نوارهای درسی و غیردرسی، تأمین کمک هزینه تحصیلی، تشکیل و ترتیب برنامه‌های بهداری و بهداشت، ترتیب برنامه‌های گسترده تحرکی و ورزشی، تهیه سرویس رفت و آمد دانش‌آموزان و اخذ امتیاز کلاس‌‌های ابتدایی و فعالیت‌های جنبی گوناگون دیگر.
در حال حاضر این آموزشگاه دارای دوره‌های آمادگی، ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان با ظرفیت حدود 150 دانش‌آموز است و تعدادی از مربیان آن که تدریس دروس نظری را در دوره راهنمایی و دبیرستان بر عهده دارند، نابینا هستند.

آموزشگاه نابینایان رضا پهلوی
این آموزشگاه در سال 1343 به ریاست فرح پهلوی به عنوان یکی از واحدهای وزارت آموزش و پرورش افتتاح شد. هدف آن گسترش آموزش جوانان نابینا و اجرای برنامههایی در جهت پرورش شخصیت آنهاست.
ساختار آن دارای هیئت مدیره و مدیرعامل و معاونین اداری و مالی است که از طرف فرح پهلوی تعیین میشدند. در آغاز هفتاد عضو داشت که در کلاس‌های دبستان و اول دبیرستان پراکنده بودند و برخی در شبانهروزی آموزشگاه زندگی می‌کردند. بیشتر این دانش‌آموزان از استان‌های گوناگون کشور به وسیله خانواده، شهرداریها، باشگاهها و مردم انساندوست معرفی شده بودند.
در سال 1344 پروژهای برای گسترش فعالیت آموزشگاه و پذیرش نابینایان دختر به سازمان داده شد که با تصویب آن از تاریخ آذرماه 1345 اجرا شد. دختران نابینا از سرتاسر کشور در آموزشگاه نابینایان رضا پهلوی پذیرفته شدند و خوابگاه دختران و اداره سرپرستی افتتاح شد.
دانشآموزانی که دبستان و دبیرستان را به پایان رساندند میتوانند در کلاس‌های کوتاه مدت حرفهای شرکت کنند. کادر آموزشی آموزشگاه با وزارت آموزش و پرورش همکاری میکند. کلاسهای حرفهای عبارتاند از:
تمرین ماساژ برای دانشآموزان دوره دبیرستان؛ ماشیننویسی برای دانشآموزان دوره دبیرستان؛ حصیربافی، توربافی، جاروبافی، زنبیلبافی، کاموابافی، پارچهبافی، برسسازی و درودگری و فلزکاری.
با گسترش سیستم آموزشی نابینایان در مهر و موم‌های دهه پنجاه و استفاده از خط بریل، در کلاس‌های مدرسهها، دانشگاه‌ها، ادارهها، کارگاهها، و هر جایی که در آن جنب و جوش زندگی است بر روی نابینایان باز است و آنها نیز مانند بینایان به سهم خود در سازندگی اجتماع سهیم هستند.
آموزشگاه رضا پهلوی کوشش می‌کند تا زیربنای محکمی برای رشد شخصیت نابینایان فراهم ساخته و کاستی‌های عاطفی آنها را پر کند.

کتابخانه آیتاللّه خامنهای، بخش نابینایان این کتابخانه مستقر در شهر قم و در زمره کتابخانههای دولتی.
این کتابخانه یکی از کتابخانههای عمومی استان قم است. مسئول هماهنگی کتابخانههای عمومی استان است. شامل بخش‌های خدمات‌رسانی در تمام روزهای هفته به اعضای خود است. بدیهی است که افراد نابینا و کمبینا نیز مشمول اعضای این کتابخانه میشوند. بخش نابینایان مورد استفاده عزیزان نابینا و کمبینا میباشد. این بخش دارای 257 عضو اعم از مرد و زن و کودک و بزرگسال میباشد که 52 عضو آن را کودکان از آمادگی تا پایان دبستان تشکیل میدهند.
کتابخانههای استانهای البرز، تهران، قزوین و مازندران در زمینه کتاب‌های گویا و بریل از طریق این مرکز تأمین می‌شود. کتابخانه مخصوص نابینایان خود شامل 5 بخش است که هر کدام با شیوه علمی، خدماترسانی به نابینایان و کمبینایان دارند.
کتابخانه الکترونیک: این قسمت شامل دو بخش سختافزار و نرمافزار است:
الف) سختافزار: در این بخش دستگاه بهدید و دستگاه‌های برجستهنگار وجود دارند. این دستگاهها بر اساس میزان کاراکترهای خروجی و اندازه آنها نامگذاری گردیده است.
ب) نرمافزار: که شامل برنامههای کاربردی برای پشتیبانی آموزش نابینایان میباشد.
نرمافزار جاز: این نرمافزار، کلیه آیکون‌های کامپیوتر و متون لاتین را به خروجی صدا تبدیل میکند و برای فرد نابینا میخواند.
نرمافزار نوید 5: این نرمافزار شامل 6 قسمت میباشد:
کتابخوان، ویرایشگر که برای تایپ استفاده می‌شود، فرهنگ لغت، شطرنج، قرآن و سازماندهنده که دفتر تلفن و سررسید میباشد. نرمافزار نوید 5 دارای خروجی بریل بر روی برجستهنگار و خروجی صوتی است. دیگر نرمافزارهای بخش نابینایان عبارت است از:
نرمافزار پک جاز 8، نرمافزار VJ Out book، نرمافزار پارس آوا، نرمافزار کِرِزویل.
کتابخانه گویا: شامل 2800 عنوان کتاب گویا در موضوعات مختلف میباشد که 30 عنوان کتاب در خود کتابخانه توسط گویندگان کتابخانه به صورت گویا درآمده است.
کتابخانه بریل: شامل 2000 نسخه بریل و حدود 700 عنوان میباشد. کتاب‌ها فهرستنویسی شده و دارای لیبل بریل میباشد، کتاب‌ها در کیف‌های مخصوص حمل کتاب بریل قرار میگیرد و امانت داده می‌شود، به هر عضو 3 کتاب به صورت همزمان امانت داده می‌شود.
چاپخانه بریل: این قسمت از کتابخانه در واقع زیرمجموعه کتابخانه بریل است که شامل دستگاه چاپ بریل میباشد و متون word را به صورت خروجی بریل چاپ میکند.
استودیو ضبط صدا: این بخش در اصل زیرمجموعه کتابخانه گویا است و شامل اتاقک آکوستیک، دستگاه پردازشگر صدا و میکروفون حرفهای میباشد. استودیو ضبط برای گویا کردن کتاب‌ها توسط گویندگان کتابخانه استفاده میگردد.
دیگر فعالیتها: کارگروه بخش نابینایان کتابخانههای عمومی نهاد در سراسر کشور، در تاریخ 19 تا 21 بهمن ماه سال 1389 کارگاه سه روزهای با عنوان آشنایی با نرمافزارها و سختافزارهای مخصوص نابینایان، به منظور آشنایی و آموزش هرچه بیشتر کتابداران با نحوه برخورد صحیح با معلولین به خصوص نابینایان برگزار نمود که کتابدارانی از 4 استان تحت پوشش در این کارگاه شرکت داشتند. روز اول این کارگاه شامل همایشی با عنوان مهارتهای ارتباط با معلولین به ویژه نابینایان بود.
هماکنون مدیریت کتابخانه بخش نابینایان کتابخانه عمومی آیتاللّه خامنهای بر عهده آقای حسن عبدلی است. اما مدیر کتابخانه عمومی آیتاللّه خامنهای حجت الاسلام و المسلمین آقای جباری است.

بخش نابینایان کتابخانه ملی ایران، بخشی از این کتابخانه در تهران.
این بخش از سال 1382 و با تشکیل گروه ویژه در مدیریت اطلاع‌رسانی همگانی با نام بخش نابینایان و معلولان راهاندازی شد. هدف از راهاندازی این بخش ارائه خدمات به نابینایان و کمبینایان و تهیه مجموعهای از منابع مطالعاتی و تحقیقاتی آنان بود.
فراهم کردن سختافزارها و نرمافزارهای موردنیاز مطالعه و نیز گردآوری حدود 800 عنوان از تولیدات گویا از فعالیت‌های این بخش بوده است. مجموعهسازی منابع گویا دیجیتال و بریل، تحقیقات در زمینه فرمتهای نوین اطلاعاتی، برنامهریزی برای استانداردسازی کتابخانههای نابینایان در سطح کشور، حمایت معنوی و مادی از تولیدکنندگان، ایجاد محیطی مناسب و درخور نابینایان و کمبینایان برای پژوهش و مطالعه، برنامهریزی جهت تشویق نابینایان به انس با کتاب و کتاب‌خوانی و... از برنامههای این بخش در آینده است.

موزه نابینایان/خانه سپید، گویاسازی اشیاء موزهای و نیز امکان لمس این اشیاء توسط نابینایان.
موزه نابینایان یا خانه سپید با حضور چند تن از مسئولین دولتی ایران، در تهران، در مجموعه سعدآباد گشایش یافت. نیز استاد نگارگری ایران؛ محمود فرشچیان و جمعی از روشندلان حضور داشتند. البته فقط چند کالای موزهای مثل سنگنوشته منشور کوروش، چند ظرف سفالی، نمونهای از سرستون هخامنشی، ظروف شیشهای دوره اسلامی مجموعه این موزه را تشکیل میدهد. بازدیدکنندگان روشندل در این موزه می‌توانند به کمک لمس اشیا و گوشی‌های موجود در نمایشگاه اطلاعات لازم را از طریق حس لامسه و شنیداری دریافت کنند. فناوری ویژه و پیشرفتهای در خانه سپید به کار نرفته است. در صورت عدم تداوم و توسعه این موزه، معلوم میشود یک فعالیت تبلیغاتی بوده است.

کتابخانه رودکی
کتابخانه رودکی که بزرگ‌ترین کتابخانه ویژه نابینایان در ایران است، در 1352 رسماً فعالیت خود را آغاز کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1359 و تشکیل سازمان بهزیستی کشور، «سازمان بهزیستی خدمات نابینایان رودکی» شکل گرفت. نام این نهاد قبلاً «موسسه ملی بهزیستی نابینایان» بود. مقصود مسئولین کشوری این بود که این کتابخانه به عنوان مادر به دیگر کتابخانههای نابینایان در سراسر کشور خدمات کتابخانهای و مشاوره کتابداری بدهد. کتابخانه رودکی تنها کتابخانه در ایران است که به نابینایان شهرستان‌ها نیز ارائه خدمت می‌کند. این کتابخانه دارای چهار بخش است: الف) کتابخانه عادی؛ ب) کتابخانه بریل؛ ج) کتابخانه گویا؛ و د) چاپخانه. در کتابخانه عادی، که مساحت آن تنها 35 مترمربع است، کتاب‌ها عمدتاً برای تبدیل شدن به بریل و گویا، استفاده کارکنان بینا، و گاه امانت به نابینایان تهیه می‌شوند. کتابخانه بریل 56 مترمربع است که در آن 2321 جلد کتاب بریل در 852 عنوان وجود دارد. مساحت کتابخانه گویا 108 مترمربع است. در این کتابخانه 20076 حلقه نوار در 1818 عنوان وجود دارد. تکثیر تمام نوارهای درسی نابینایان بر عهده این کتابخانه است. استودیوی ضبط کتاب‌های گویا با کمک سازمان صدا و سیما راه‌اندازی شده است. در چاپخانه کتابخانه نیز کتاب‌های بریل چاپ و تکثیر می‌شود.

بخش نابینایان کتابخانه حسینیه ارشاد
حسینیه ارشاد در خیابان شریعتی تهران، یکی از مراکز بزرگ فعال علمی- فرهنگی و اجتماعی است و کتابخانه خوبی نیز دارد. در پی درخواست برخی نابینایان وجود مکان مناسب و شرایط مساعد مالی، مسئولان این کتابخانه در سال 1372ش، کتابخانه‌ای ویژه نابینایان تشکیل دادند. این کتابخانه در ابتدا فقط کتاب‌های گویا را شامل می‌شد اما در سال 1386 با خرید تجهیزات لازم و نصب آنها در مکان مناسب در کتابخانه عمومی، بخش بریل نیز به آن افزوده شد و بدین ترتیب کتابخانه بریل نیز فعالیت خود را آغاز کرد. هدف اصلی مسئولان این کتابخانه، تهیه کتاب‌های مورد نیاز نابینایان است؛ کتاب‌های گویا با نام گویا- شقایق نیز هست و برخی مجله‌های مهم داخلی متناسب با نیازهای جامعه و نابینایان را به صورت گویا تهیه می‌کند و در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد. در حال حاضر، در این کتابخانه بیش از هزار عنوان کتاب تهیه شده و با کتاب‌هایی که از دیگر کتابخانه‌های نابینایان جمع‌آوری شده، در حدود شش هزار عنوان کتاب را شامل می‌شود. کتاب‌های بریل بیشتر شامل موضوعات عمومی می‌باشد. در انتخاب موضوع کتاب‌های گویا محدودیت خاصی وجود ندارد.
در کشور ما، علاوه بر این کتابخانه‌ها که به صورت سراسری فعالیت می‌کنند، در برخی دانشگاه‌های بزرگ مانند دانشگاه‌های تهران، اصفهان، شیراز و فردوسی مشهد که بسیاری از دانش‌آموزان نابینا و کم‌بینا، آنها را برای ادامه تحصیل خود انتخاب می‌کنند، کتابخانه‌هایی در نظر گرفته شده است. در اینجا به دو نمونه اشاره می‌شود.

مجتمع نابینایان شهید محبی
در آبان‌ماه سال 1340 احداث مجتمع نابینایان شهید محبی آغاز شد و از مهر 1343 فعالیت‌های آموزشی آن با پانزده دانش‌آموز خردسال و هجده دانش‌آموز بزرگسال که تحصیلات ابتدایی را در کانون آموزش رودکی به پایان رسانده بودند، آغاز گردید. از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های اولیه این مرکز، تهیه وسایل ویژه نابینایان از سایر کشورها، اعزام مربیان به خارج از کشور به منظور تحصیل و کسب تخصص در امر آموزش و پرورش نابینایان و تشکیل کلاس‌های هنری و کارگاه‌های حرفه‌ای (مانند نجاری برس‌سازی، بافندگی و کارهای دستی) بود. تا مهر 1357 این مرکز را هیئت مدیره به طور مستقل اداره می‌کرد و دارای بودجه اختصاصی بود که از سوی برخی سازمان‌ها و نهادهای دولتی تأمین می‌شد. پس از آن بودجه مرکز از طریق سازمان برنامه و بودجه تأمین و اداره آن بر عهده وزارت آموزش و پرورش گذاشته شد. از فروردین 1359 این مرکز به طور کامل زیر نظر دفتر کل آموزش استثنایی وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت. در حال حاضر بخشی از هزینه‌های آن از طریق کمک‌های مردمی تأمین می‌شود و کلیه هزینه‌های دانش‌آموزان بر عهده مجتمع می‌باشد.
در حال حاضر مجتمع مذکور، بزرگترین مجتمع آموزشی نابینایان در ایران و دارای کلاس‌های درس، کلاس‌های امور فرهنگی، دینی، کتابخانه و آزمایشگاه است. در مقطع ابتدایی مجتمع، علاوه بر کلاس‌های آمادگی کودکان نابینا، کلاس‌های آمادگی ویژه کودکان «چند معلولیتی» نیز دایر شده است. در این مجتمع مقاطع تحصیلی راهنمایی و دبیرستان نیز وجود دارد و دانش‌آموزانی که در شهر، روستا یا محل سکونتشان به مراکز آموزشی دسترسی ندارند، به صورت شبانه‌روزی و بقیه به صورت روزانه از کلاس‌های مجتمع استفاده می‌کنند. شایان ذکر است که بعضی از معلمان این آموزشگاه نیز نابینا هستند.
از دیگر فعالیت‌های آموزشی، رفاهی و توانبخشی این مرکز می‌توان به برنامه آموزش خانواده، آموزش موسیقی، اردوهای تابستانی، مسابقات ورزشی، خوابگاه، سالن ورزش، سالن اجتماعات و سالن غذاخوری اشاره کرد.
هم اکنون مجتمع نابینایان شهید محبی در تهران، ابتدای بزرگراه آیت اللّه کاشانی بعد از فلکه دوم صادقیه واقع شده است.

کتابخانه مرکز نابینایان دانشگاه اصفهان
در آبان 1364ش هیئت رئیسه دانشگاه اصفهان، با درخواست دانشجویان نابینای این دانشگاه جهت تأسیس مرکزی مستقل برای سرویس دهی به آنان موافقت نمود. این مرکز فعالیت خود را با همکاری دو نفر به نام‌ها محمدعلی سمیعی و مرتضی هادیان آغاز نمود و در حال حاضر جدیدترین و متنوع‌ترین امکانات، خدمات و تجهیزات آموزشی، پژوهشی و رفاهی را با تأکید بر کاربرد فناوری جدید، در اختیار اعضای خود قرار می‌دهد. این مرکز دارای دو کتابخانه‌ی گویا و بریل است که کتاب‌های بریل به دلیل کمبود فضا و … افزایش قابل توجهی نیافته است. استقبال دانشجویان بینا جهت همکاری در تهیه کتاب‌های گویا و تمایل بیشتر دانشجویان نابینا به این کتاب‌ها باعث توسعه فراوان کتابخانه‌ی گویا شده است و پیوسته بر تعداد کتاب‌های آن افزوده می‌شود. در تهیه کتاب‌های گویا اقداماتی از قبیل: جذب دانشجویان بینا جهت همکاری در ضبط کتاب‌ها و جزوه‌ها، آموزش دانشجویان جذب شده در خصوص نحوه انجام کار، تنظیم برنامه کار بر اساس فرصت دانشجویان همکار و استودیوها، پذیرش کتب و جزوات و تعیین نوبت ضبط آنها، نظارت بر نحوه ضبط، طبقه‌بندی کتب جدید متناسب با موضوع آنها جهت قرار گرفتن در کتابخانه و شماره گذاری آنها و جایگزینی کتب تغییر یافته با کتب قدیمی انجام می‌پذیرد.
یکی دیگر از مهم‌ترین کارهای مرکز نابینایان دانشگاه اصفهان، مشاوره با پژوهشگران علاقه‌مند به تحقیق در امور معلولین به ویژه نابینایان و راهنمایی آنها و ارائه پیشنهاد درباره انتخاب موضوعات مرتبط با معلولان می‌باشد.
به جز کتابخانه‌های ذکر شده، در قسمت نابینایان بهزیستی‌های بسیاری از شهرها، بخش کتابخانه وجود دارد که کتاب‌هایی را به صورت غیر حرفه‌ای برای استفاده نابینایان آماده می‌کند که از ذکر آنها در اینجا صرف نظر شد. برخی کتابخانه‌های عمومی نیز مانند کتابخانه‌های ولی‌عصر اصفهان و آستان قدس رضوی مشهد بخشی را برای تهیه کتاب‌های نابینایان در هیچ‌یک از کتابخانه‌های تازه تأسیس رعایت نشده است. برای بهبود وضعیت کتابخانه‌های نابینایان و مطالعه‌ی هر چه بیشتر این قشر می‌توان پیشنهادهایی را به شرح زیر مطرح نمود:
1- قرار دادن راهنمایی به خط بریل در کنار درب ورودی کتابخانه برای راهنمایی مراجعه کنندگان به فضا و مواد کتابخانه
2- همکاری کارکنان کتابخانه‌های نابینایان با یکدیگر به منظور ایجاد و گسترش شبکه کتابخانه‌‌ای
3- اختصاص بودجه‌ای خاص برای کتابخانه‌های نابینایان توسط دولت
4- همکاری دانشگاه‌ها در تهیه کتاب‌های دانشگاهی برای دانشجویان نابینا
5- تجهیز کتابخانه‌ها به نرم افزارها و سخت افزارهای ویژه‌ی نابینایان

موسسه نابینایان توانگران کارآفرین شیراز
این موسسه به صورت مردم نهاد و خودجوش فعالیت خود را در راستای خدمت‌رسانی به نابینایان از سال 1385آغاز نموده‌است. این مجموعه از بدو تأسیس خود تا امروز با پشت سر گذاشتن فراز و نشیب‌های بسیار توانسته است به هدف خویش که توانمند سازی نابینایان است دست یابد. البته در این مسیر مقدس همدلی و فداکاری بسیار در کنار مدیریت منسجم و ساختار یافته نقشی به سزا داشته است.
در ادامه، فعالیت‌های 13 ساله موسسه را با نگاهی کوتاه از نظر می‌گذرانیم:
واحد کتابخانه: کتابخانه موسسه نابینایان توانگران همواره با برگزاری مسابقات کتاب و اهدای کتب در موضوعات مختلف به اعضای خود و دیگر انجمن‌ها و مراکز نابینایان، فعال بوده است. این واحد در حال حاضر، با 3500 عنوان کتاب گویا و 90 عنوان کتاب بریل، در حال خدمت‌رسانی به نابینایان است.
ضبط نسخ گویای منابع درسی و غیر درسی دانش آموزان و دانشجویان نیز از دیگر فعالیت‌های این واحد به شمار می‌رود.
واحد چاپ و نشر کتاب: این واحد با همت نیک اندیشان، از سال 1393 با تأمین یک دستگاه چاپگر بریل باکس تأسیس شد و با شناخت نیازهای اساسی نابینایان، اقدام به تولید نسخ بریل منابع درسی و غیر درسی نمود. در سال 1395، باز هم با یاری خیر اندیشان، این واحد به دستگاه دوم نیز تجهیز شد و تولید منابع بریل در رشته‌های زبان انگلیسی، مذهبی، ادبیات، کودک و نوجوان و...، سرعت بیشتری یافت و افزون بر آن، چند فرصت مستقیم و غیرمستقیم شغلی را نیز برای نابینایان و کم‌بینایان ایجاد کرد.
استودیو یاس: استودیو یاس موسسه در اسفند 96 به همت اعضای محترم هیأت امنا با هدف تسهیل تولید نسخ صوتی منابع درسی و غیردرسی نابینایان تأسیس شد. با افتتاح این واحد، زمینه اشتغال شماری از کم‌بینایان به عنوان صدابردار و ادیتور و همچنین ارائه آموزش‌های عملی این رشته به آنان فراهم شد.
از جمله فعالیت‌های این واحد از زمان افتتاح تاکنون می‌توان به تولید دو تیزر تبلیغاتی، 3 کتاب گویا در زمینه کامپیوتر، 9 شماره از پیک گویا، شماره اول گاه‌نامه شنیداری موسسه توانگران، چند نمایش رادیویی و مجموعه داستان‌های منتخب از کتاب یک صفحه‌ای و ... می‌توان اشاره کرد.
واحد علمی و پژوهشی: این واحد در سال 1391 با هدف شناسایی، پرورش، تشویق و معرفی توانمندی‌های علمی، پژوهشی نابینایان به جامعه و همچنین ایجاد انگیزه در محققان بینا برای انجام پژوهش‌های مرتبط با نابینایان تأسیس شد. شماری از مهمترین فعالیت‌های این واحد عبارتند از:
ـ برگزاری دو همایش سراسری توانمندی‌های علمی و پژوهشی نابینایان و کم‌بینایان در سال‌های 1392 و 1394
ـ برگزاری نخستین همایش ملی چالش‌های نابینایان و کم‌بینایان در سال 1394
ـ اجرای طرح حمایت مادی از مقالات علمی و پژوهشی نابینایان و کم‌بینایان در سال 1393 و 1394
ـ پشتیبانی مادی و معنوی از پروژه بومی‌سازی عصای هوشمند نابینایان در سال 1394
ـ تأمین رایگان و نیمه رایگان نسخ بریل و گویای مورد نیاز نابینایان استان‌های جنوبی
ـ برگزاری آزمون‌های آزمایشی قلم‌چی به صورت مناسب سازی شده برای دانش آموزان و داوطلبان کنکور سراسری. این اقدام، منجر به تقویت بنیه علمی آنان و کسب رتبه‌های برتر یک، دو و سه رقمی توسط داوطلبان نابینا در آزمون سراسری شده است
ـ مشارکت مادی و معنوی در برگزاری کارگاه‌های تخصصی ویژه دانشگاه شیراز
ـ مشارکت در برگزاری همایش ملی خانواده، کودک و نوجوان با تأکید بر افراد با نیاز‌های ویژه در سال 1397.  
تاریخ ثبت در بانک 24 تیر 1400