کد jr-46249  
عنوان اول چرخ زندگی معلولان در کرونا؛ عصایی که به دست نیست  
عنوان مجموعه کرونا و معلولیت  
نوع کاغذی  
ناشر انتشارات توانمندان  
سال چاپ 1399شمسی  
شماره صفحه (از) 213  
شماره صفحه (تا) 220  
زبان فارسی  
متن جامعه معلولان ایران همچون دیگر گروه‌های جامعه در این مقطع زمانی که ویروس عالم‌گیر کرونا دیگر مرزی برای شکستن باقی نگذاشته است، دغدغه‌های خاص خود را دارد، این جامعه متنوع که 4.7 درصد جمعیت 85 میلیونی ایران را تشکیل می‌دهد گاهی به دلیل نوع آسیب یا معلولیت خود ممکن است بیشتر در معرض بیماری مسری و عفونی مانند کووید 19 باشد.
در این راستا بسیاری از این افراد از نقص ایمنی رنج برده و همین موضوع موجب می‌‌شود آسیب پذیری آنها در برابر این بیماری بیشتر شود. از سوی دیگر بسته به نوع معلولیت نحوه مراقبت‌های بهداشتی این افراد متفاوت است. برخی از آنها در آسایشگاه‌ها نگه‌داری می‌شوند، برخی در خانه و بعضی دیگر نیز خودسرپرست خانوار هستند. در میان این گروه کودکان معلول ذهنی حرکتی و سالمندان افراد پر ریسک را تشکیل می‌دهند، از سوی دیگر آسایشگاه‌ها و به طور کلی مکان‌هایی که در آنها انسان‌ها به صورت گروهی زندگی می‌کنند از جمله مکان‌های پر ریسک برای ابتلای افراد به بیماری‌های مسری و عفونی است. به همین دلیل مراقبت از این افراد تلاش بیشتری می‌طلبد. نباید از یاد برد که کم‌توانی این افراد در مراقبت از خود می‌تواند آن‌ها را بیش از سایرین در معرض ابتلا به این ویروس مهلک قرار دهد. به بیان دیگر بسیاری از این افراد به تنهایی امکان رسیدگی به موارد بهداشتی و پیشگیری را ندارند و در روال معمول زندگی هم به کمک مراقب، کارهایشان را انجام می‌دهند.
هشدار سازمان جهانی بهداشت
سازمان جهانی بهداشت با توجه به اهمیت مراقبت از معلولان و ریسک بالای ابتلای آنان به ویروس کرونا در بیانیه‌ای اعلام کرد: جمعیت خاصی از افراد مانند جمعیت افراد دارای معلولیت ممکن است به طور قابل توجهی تحت تأثیر ویروس کرونا قرار بگیرند. برای اطمینان از محدودیت افراد لازم است اقداماتی را انجام داد. این افراد باید همیشه بتوانند به خدمات مراقبت‌های بهداشتی و بهداشت عمومی و اطلاعات مورد نیاز در مورد شیوع ویروس کووید19 دسترسی پیدا کنند. افراد دارای معلولیت به دلایل مختلفی ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری کووید19 قرار بگیرند. این دلایل عبارتند از:
وجود موانع برای اجرای اقدامات بهداشتی پایه و اساسی، مانند شستن دست‌ها که ممکن است از نظر ناتوانی جسمی این افراد غیر قابل دسترس‌شان باشد یا ممکن است فرد در حرکت دادن دست‌ها برای ضدعفونی کردن آن‌ها با ژل شستشو یا مواد ضدعفونی کننده با توجه به معلولیتش مشکل داشته باشد. ممکن است افراد دارای معلولیت به دلیل نیاز به حمایت‌های بیشتر و بستری بودن این افراد، مشکل در تنظیم فاصله اجتماعی داشته باشند. نیاز به لمس کردن بسیاری از چیزها برای به دست آوردن اطلاعات از محیط یا پشتیبانی جسمانی. وجود موانع متعدد برای دسترسی به اطلاعات بهداشت عمومی همچنین با توجه به اینکه افراد دارای معلولیت تحت نظر چه شرایط درمانی و بهداشتی قرار دارند، افراد دارای معلولیت در صورت آلوده شده به ویروس کرونا ممکن است بیشتر در معرض خطرهای ناشی از آن قرار بگیرند. از سوی دیگر افراد دارای معلولیت ممکن است در زمان شیوع ویروس کرونا به دلیل قطع خدماتی که به آن اطمینان کرده بودند، به طور نامناسبی تحت فشار قرار بگیرند. اگر ذینفعان اصلی اقدامات مناسب را انجام دهند، موانع موجود برای افراد معلول کاهش می‌یابد.
مراکز آلوده به ویروس
در حال حاضر در ایران 2 هزار و 531 مرکز نگه‌داری سالمندان، معلولان وجود دارد که 1.7 درصد آنها به گفته وحید قبادی دانا، به ویروس کرونا آلوده شده‌اند. وی سه روز قبل در رابطه با آمار جدید مراکز نگه‌داری آلوده به کرونا و میزان معلولان به کووید19 اظهار کرد: «تا کنون کمتر از 1.5 درصد کل مراکز شبانه‌روزی تحت پوشش بهزیستی آلوده به ویروس کرونا شده‌اند. با تلاش شبانه‌روزی بیش از 20 هزار پرسنل این مراکز شامل پرستاران، بهیاران، مادریاران، پدریاران، مددکاران و تمام کسانی که در مراکز شبانه‌روزی سازمان بهزیستی کشور مشغول فعالیت هستند، شرایط مناسبی برای نگهداری بیش از 50 هزار معلول و سالمند و 10 هزار فرزند که در مراکز شبانه‌روزی نگهداری می‌شوند، فراهم شود.»
قبادی دانا تصریح کرد: «بر خلاف آنچه در برخی از کشورها شاهد بودیم، کسانی که متولی نگهداری سالمندان و معلولان بودند، گاهی مراکز فعالیت خود را ترک کردند یا آمار بالای تلفات انسانی باعث تأسف و نگرانی شد، در کشور ما با همت و اهتمام ویژه‌ای که مردم برای نگهداری و حفظشان و منزلت سالمندان دارند تا کنون نتایج خوبی را شاهد بودیم. البته تلاش ما ادامه خواهد داشت تا این بیماری کنترل شود و تا در مهار آن موفق شویم اجازه نمی‌دهیم این بیماری جان عزیزان ما را تهدید کند.»
رئیس سازمان بهزیستی همچنین در آخرین نشست خبری خود با خبرنگاران گفت: «تا کنون با وجود همه تمهیدات اندیشیده شده از بین 875 مرکز نگهداری از سالمندان و معلولان حدود 25 مرکز در 15 استان کشور آلوده به این ویروس شدند و خوشبختانه مراکز 16 استان فعلاً به ویروس آلوده نشده‌اند.» وی در همین رابطه گفت: «به منظور پیشگیری از گسترش ویروس کرونا طبق بخشنامه‌هایی هر گونه ملاقات از مراکز معلولان و سالمندان ممنوع اعلام شد و همچنین از آنجایی که برخی موارد مبتلا در مراکز ما از پرسنل بیماری را گرفته بودند توصیه کردیم تا از پرسنل ثابت و تمام وقت استفاده شود و تا حد امکان از همکاری با افراد داوطلب جلوگیری شود».
یکی مهمترین مراکز نگه‌داری از معلولان و سالمندان کشور آسایشگاه خیریه کهریزک است؛ با شیوع ویروس کرونا در کشور وضعیت این آسایشگاه به دلیل ابتلا و مرگ تعدادی از افراد تحت مراقبت در آن قرمز اعلام شد، به گفته محمدرضا صوفی نژاد مدیر آسایشگاه خیریه معلولان و سالمندان کهریزک 155 نفر به ویروس کرونا مبتلا شده و از ابتدای شیوع این ویروس در کشور تعداد پنج نفر از مبتلایان به این ویروس جان باختند و مابقی تحت درمان قرار گرفتند. وی در این رابطه با ایرنا گفت: «کنترل عفونت و مشکلات در این حوزه به محض مثبت شدن اولین تست در روز 16 اسفند سال گذشته سریع انجام گرفت. آمار مبتلایان به کرونا در ابتدا رو به افزایش بود اما پس از اجرای قرنطینه و آغاز آن از روز 23 اسفند، این بیماری مهار شده و کاهش یافت. قرنطینه برای پرسنل در بخش‌ها انجام شد تا بتوان در مهار و کنترل شیوع ویروس کووید 19 گام‌های موثری برداشت. همچنین اجازه خروج از بخش‌ها به مددجویان داده نشده تا بتوان اقدامات پیشگیرانه را در این حوزه انجام داد و از شیوع و پیشروی این ویروس ممانعت کرد.»
اقدامات حمایتی
اما موضوع کرونا و معلولان تنها به اقدامات مراقبتی و نگهداری آنان ارتباط ندارد، بلکه موضوع معیشت آنها نیز مهم است؛ شرایط سخت اقتصادی در پی تحریم‌ها و تعطیل شدن کسب و کارها در اثر اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی موجب شده است تا شرایط بیش از پیش برای خانواده‌هایی که از معلولان نگه‌داری می‌کنند سخت‌تر شود، از سوی دیگر همان‌طور که اشاره شد برخی از معلولان خود سرپرست خانوار بوده و در این شرایط موقعیت آنها نیز به هم خورده است، بعد دیگر این داستان تهیه مداوم لوازم مراقبتی و بهداشتی به منظور حفاظت‌های شخصی است که هر بار این افراد یا خانواده‌های آنان می‌بایست مبالغی برای این وسایل هزینه کنند.
اگرچه قبادی دانا از ارائه کمک‌های معیشتی به این افراد و خانواده‌های آنها خبر داد و گفت: «مبلغ 700 میلیارد ریال برای اجرای ماده 27 قانون حمایت از افراد دارای معلولیت اختصاص داده شد، بر این اساس این مبلغ بر روی کارت بانکی 191 هزار خانوار از جامعه هدف سازمان بهزیستی که افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید داشته و در دهک درآمدی یک، دو و سه قرار دارند، شارژ شد. این مبلغ بر اساس بُعد خانوار بین 360 تا 480 هزار تومان، علاوه بر مستمری است که این خانواده‌ها دریافت می‌کنند.»
به گفته مدیران سازمان بهزیستی این نهاد اقدامات دیگری در جهت مراقبت از معلولان برای پیشگیری از کرونا انجام داده است؛ محمد نفریه رئیس کمیته پیشگیری از بیماری‌های واگیردار سازمان بهزیستی کشور در این راستا گفت: «سازمان بهزیستی کشور تفاهم‌نامه‌ای را با وزارت بهداشت به امضا رسانده و در این زمینه بخشنامه‌هایی را به ادارات سازمان بهزیستی در سراسر کشور ابلاغ کرده است. بر همین اساس بخشنامه‌های در بازه‌های زمانی پنجم، دوازدهم و همچنین بیست و هفتم بهمن ماه به ادارات بهزیستی سراسر کشور ابلاغ شده و تمهیدات لازم برای مقابله با ویروس کرونا و پیشگیری از بیماران احتمالی اتخاذ شده است. برای تهیه ماسک و اقلام محافظتی نیز برای هر فرد مبلغ 30 هزار تومان برای تهیه اقلام اشاره شده در اسفند ماه در نظر گرفته شده که این رقم به حساب مراکز نگهداری و به صورت متمرکز واریز شده است.» وی همچنین به ایسنا گفت: «اینکه وزارت بهداشت 2 بخشنامه ارسال کرده است تا تمام مراکز دانشگاه‌های علوم پزشکی با ما همکاری داشته باشند، این همکاری از اوایل شیوع بیماری بسیار بهتر شده است. با این حال تهیه تجهیزات برای ما دشوار است.»
ندای معلولان و درخواست حمایت همه‌جانبه از سوی دولت
محمود کاری مدیرعامل انجمن ندای معلولین در این رابطه به خبرنگار سپید می‌گوید: «زمینه کرونا موضوع رسیدگی به وضعیت بهداشت و برنامه‌های مراقبتی برای معلولان باید مضاعف باشد، دستگاه‌های دولتی تماماً در این راستا موظف هستند تا به این افراد خدمات خاصی ارائه کنند، برخی از این افراد علاوه بر اینکه نمی‌توانند به بازار رفته و اقلام را تهیه کنند بعضاً نیز هیچ‌گونه استطاعت مالی برای خرید ندارند با این وجود نهادهای حمایتی همکاری کاملی برای در اختیار گذاشتن اقلام به معلولین یا خانواده‌های آنان نداشته است. اگرچه در آسایشگاه‌ها وضعیت بهتر بوده است؛ اما باید توجه کرد که بسیاری از معلولان که در منازل خود زندگی می‌کنند مورد حمایت لازم قرار نمی‌گیرند.»
کاری با بیان اینکه جامعه معلولان کشور بسیار متنوع بوده و هر یک برای مراقبت و حفاظت در این شرایط فعلی الزامات خاصی را می‌طلبند گفت: «افراد ممکن است دارای معلولیت‌های مختلف باشند، ناشنوا، نابینا یا معلول جسمی حرکتی و… باشد، برای هر یک از این افراد باید یک تمهید محافظتی اندیشیده شود، از سوی دیگر مباحث آموزشی برای معلولان نیز کفایت لازم را ندارد، حتی برخی از این افراد دسترسی به تلفن همراه یا دیگر ابزارهای اطلاع رسانی ندارند چرا که افراد محرومی هستند اگرچه هر انجمن و سازمانی دغدغه‌هایی را دارد و با توجه به این نگرانی‌ها که ممکن است که حمایت‌هایی را انجام دهد، اما انجمن ما به عنوان یکی از نمایندگان جامعه معلولین کشور بر این اعتقاد است که دولت همان اقداماتی را که برای همه مردم در پیش گرفته برای معلولان نیز انجام دهد چرا این افراد نیز بخشی از مردم هستند.
وی ادامه داد: «یک نابینا به تنهایی نمی‌تواند جایی برود و به یک همراه نیاز دارد و اگر این همراه بیش از حد به فرد نابینا نزدیک شود یا ملاحظات مراقبتی را پیش نگیرد ممکن است هر دو دچار بیماری شود لذا آموزش پیشگیری باید برای هر دو نفر باشد و برای هر دو نفر اقلام حفاظتی تهیه کند، فردی که دارای معلولیت جسمی حرکتی یا ضایعه نخاعی بوده و بر روی ویلچر می‌نشیند نیز یک همراه دارد و به همین ترتیب این اقدامات باید برای او نیز انجام شود.»
مدیر عامل انجمن ندای معلولان همچنین با اشاره به اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی و تعطیلی کسب و کارهای برخی از معلولان یا خانواده‌های آنها گفت: «این افراد نیز مانند دیگر کسبه و واحدهای تجاری از شرایط پیش‌آمده متضرر شده‌اند، اگر این افراد در چارچوب اطلاعیه‌های داده شده برای جبران خسارت به این افراد اعلام حضور کرده و مدارک خود را ارائه داده و در انتظار برآورده شدن مطالبات خود هستند.»
لزوم برنامه‌ریزی برای دوران پسا کرونا
اگرچه هیچ بحرانی ماندنی نبوده و سرانجام آن مشکلات به پایان می‌رسد اما در صورت نبود مدیریت چه بسا پسا ‌بحران خود به بحرانی دیگر تبدیل شود، این پسا بحران عموماً برای دوره پایان کرونا در بسیاری از کشورها و به ویژه انجمن‌های علمی و دانشگاهی زنگ خطر را به صدا درآورده است، بسیاری از ناظران و صاحب‌نظران از همین روزها در حال تشکیل اتاق فکرها و ایجاد مقدمات و بسترهای لازم برای مدیریت آن دوره دارند، معلولان با توجه به اینکه درصد قابل توجهی از جامعه انسانی را تشکیل می‌دهند مطمئناً از در دوران پسا کرونا نیز از هر برنامه اجرایی و مدیریتی تأثیر پذیرفته و چه بسا نیازهای آنها بیشتر شود از سوی دیگر توجه به اینکه بخشی از این افراد نیاز به توانبخشی دارند و چند وقتی است به دلیل آنچه فاصله‌گذاری اجتماعی نامیده می‌شود نتوانسته‌اند از مراکز ویژه این کار بهره لازم را ببرند ممکن است دچار مشکلاتی شده و یا با ترافیک حضور افراد دیگر در این مراکز که شرایط مشابهی دارند مواجه شوند، اما این تنها یک جنبه موضوع است جنبه دیگر آن مشکلات خود مراکز توانبخشی است که این روزها دچار مشکلات عدیده‌ای شده‌اند.
محمدرضا اسدی نایب رئیس انجمن علمی کار درمانی ایران در این رابطه هشدار داد و گفت: «هر آنچه درباره بیماری کرونا تا کنون بیان شده حاکی از تأکید بر پیشگیری، درمان، برون رفت و نجات از آن بوده که این خود نقش مهمی در فائق آمدن بر این وضعیت بی‌بدیل جهانی داشته و دارد. اما آنچه که مهم است و نباید از آن غافل شد ذکر این نکته است که اگر چه در مسیر شکست و نابودی این درد عالم‌گیر اولویت بر برنامه‌های پیشگیری از ابتلا و اقدامات درمانی است ولی اگر از همین حالا به فکر برنامه‌ریزی پس از فائق آمدن از این بحران نباشیم، بی‌شک مشکلات عدیده‌ای در ادامه حیات برخی از رشته‌های مرتبط با سلامت به وجود می‌آید. دفاتر کار، موسسات، کلینیک‌ها و مراکز توانبخشی در این بحران بیش از سایر حرفه‌های پزشکی و سلامت متحمل خسارت زیادی شدند زیرا این خسارت از زوایای خاص و متعددی بر ادامه فعالیت آنان تأثیر گذاشت. از یک سو هزینه‌های عمومی ضدعفونی نمودن فضای فیزیکی درمان، وسایل توانبخشی پرکاربرد و پرتعداد و مصرف زیاد دیگر وسایل لازم درمانی و تجهیزات پیشگیری از سوی دیگر مشکلات اقتصادی اکثریت مراجعین به این خدمات که از جامعه دردمند و افراد دارای معلولیت هستند عمیقاً تحت تأثیر شرایط بد اقتصادی ناشی از بحران کرونا قرار گرفته‌اند که نتیجه آن، توجه به امرار معاش، تأمین مایحتاج ضروری زندگی و حذف یا کمرنگ نمودن اولویت درمان و توانبخشی است. عدم توانایی ادامه درمان و توانبخشی بسیاری از سالمندان دارای معلولیت که به واسطه این بحران تشدید هم شد به جز نگرانی‌هایی که از سوی این گروه در پی خواهد داشت در آینده نه چندان دور موجب عدم توانایی ادامه فعالیت موسسات، دفاتر و مراکز توانبخشی شده به گونه‌ای که حتی در پرداخت اجاره بها و حقوق پرسنل با مشکل جدی مواجه خواهند شد و در شیب تند ورشکستگی قرار خواهند گرفت.»
توصیه‌های بهداشت جهانی برای مراقبت از معلولان
تا حد امکان از حضور در محیط‌های شلوغ خودداری کرد و تماس بدنی را با افراد دیگر به حداقل رسانند، انجام ملاقات‌های لازم در خارج از دوره شیوع و اوج ویروس کرونا صورت بگیرد. خرید به صورت آنلاین باشد یا برای خرید از خانواده، دوستان یا مراقبین درخواست کمک کنید تا از حضور در جمعیت و محیط‌های شلوغ خودداری کرد. جمع‌آوری موارد فوری مورد نیاز مانند غذا، وسایل مورد نیاز برای ضدعفونی، موارد مورد نیاز دارویی یا تجهیزات پزشکی به منظور کاهش حضور در اماکن عمومی. در صورت امکان از خانه کار کنید، به خصوص اگر به طور معمول در محل کار شما مکان شلوغ و پرجمعیتی است. اطمینان حاصل کنید که در صورت استفاده، محصولات کمکی به طور مرتب ضدعفونی شوند این محصولات شامل صندلی‌های چرخدار، عصا پیاده‌روی، واکرها، تابلوهای انتقال، عصای سفید یا هر کالای دیگری که اغلب در فضاهای عمومی استفاده می‌شود.  
تاریخ ثبت در بانک 22 تیر 1400