کد | jr-46134 |
---|---|
عنوان اول | بررسی مشکلات دانشآموزان معلول در مدارس عادی |
نویسنده | لاله باهنر |
عنوان مجموعه | آسیبشناسی آموزش و پرورش استثنایی |
نوع | کاغذی |
ناشر | انتشارات توانمندان |
سال چاپ | 1398شمسی |
شماره صفحه (از) | 93 |
شماره صفحه (تا) | 99 |
زبان | فارسی |
متن |
خاطرات تلخ و شیرین روز امتحان برای هر کدام از ما تداعی کننده خاطرات خوش دوران مدرسه است و کمتر کسی است که از روز امتحان خاطره نداشته باشد از ننوشتن خودکار و همراه نداشتن خودکار اضافی تا رفتار مراقبین جلسه و... اما روز امتحان برای دانشآموزان دارای معلولیتی که در مدارس عادی درس میخوانند رنگ و بوی دیگری دارد. امتحان برای این نوع دانشآموزان تنیده شده در رنج است و البته آنها استرس مضاعفی را در روز امتحان تجربه میکنند. در این گزارش به بررسی مشکلات این دانشآموزان در روز امتحان پرداختهایم. حضور دانشآموزان در مدارس عادی بدون کلاس مرجع آموزش فراگیر به عنوان فرآیندی تعریف میشود که در آن دانشآموزان از هر سن و جنس با هر توانایی و محدودیتی که دارند بدون توجه به زبان، پیشینه اجتماعی شدن، مذهب یا بیماریهای خاص مانندHIV در مدارس پذیرفته میشوند. یعنی بر اساس این برنامه جامعهای آزاد از نظر آموزشی در مدارس تشکیل میشود. در آموزش تلفیقی، دانشآموزان استثنایی در مدارس عادی با همکاری معلمهای رابط که از سوی کارشناسان آموزش و پرورش استثنایی تعیین میشوند، به تحصیل میپردازند. دانشآموزی که برای آموزش تلفیقی در نظر گرفته میشود، دانشآموزی است که دارای محدودیتهای جسمانی یا ذهنی یا هردو است اما درجه معلولیت او در حد خفیف است، بنابراین با استفاده از وسایل کمک آموزشی و توانبخشی و معلم رابط قادر است در مدارس عادی به تحصیل بپردازد. به اعتقاد کارشناسان آموزشی بر اساس پژوهشهای به عمل آمده مراکز آموزش استثنایی نمیتوانند پاسخگوی تمام نیازهای تحصیلی و اجتماعی افراد معلول باشند، در حالی که در نظام آموزش تلفیقی این مشکلات کمتر به چشم میخورد و به عبارتی، فرد دارای معلولیت خود را عضوی از جامعه تلقی کرده ضمن تقویت عزت نفس، باورهای فردی و درک تعاملات اجتماعی، حتی در پی رقابت نیز برمیآید. در بسیاری از کشورها آموزش و پرورش به این سمت سوق داده میشود که تا حد امکان دانشآموزان دارای مشکلات خاص در مدارس عادی مانند دیگر دانشآموزان بدون مشکل به تحصیل بپردازند زیرا در آن صورت هم از امکانات عمومی و آموزش و پرورش عادی بهرهمند میشوند و هم تحت تأثیر برچسب استثنایی بودن و متفاوت بودن قرار نمیگیرند. یکی از فواید آموزش فراگیر ایجاد فرصت برای کودکان دارای نیازهای ویژه است که با بچههای همسال خود آموزش ببیند که ضمن آن الگوهای رفتاری آنان از طریق همسالان بهبود مییابد. از سال 1349 سیستم آموزشی تلفیقی در کشور ما در حال انجام است. البته اجرای این سیستم آموزشی همواره با کاستیهایی روبهرو بوده است از جمله اینکه قرار بود هر مدرسهای یک کلاس مرجع داشته باشد. کلاس مرجع یعنی کلاسی که در آن یک یا چند کارشناس سازمان آموزش و پرورش استثنایی برای دادن تجهیزات و امکانات ویژه افراد معلول مانند بهدید، ذرهبین و دادن نرمافزارهایی ویژه افراد نابینا و همچنین ایجاد تعامل با معلمین دانشآموزان در مدارس عادی حضور داشته باشند تا مشکلات دانشآموزان دارای معلولیت در مدارس عادی را تسهیل کنند در حالی که تا امروز هیچ کلاس مرجعی برای دانشآموزانی که در مدارس عادی درس میخوانند تشکیل نشده است! دردسر روز امتحان مانی کمبینا است. کلاس سوم و چهارم دبستان در مدرسه استثنایی ویژه افراد نابینا درس خوانده و پس از آن به مدرسه عادی رفته و اکنون در کلاس هشتم درس میخواند. بزرگترین مشکل مانی در مدرسه معلم رابط است. معلمی که به گفته مادر مانی خودش کم بیناست! این معلم رابط فقط دو ساعت در طول هفته به مدرسه میآید و در این زمان کوتاه باید به دانشآموزان نابینا و کم بینا رسیدگی کند! داستان از اینجا شروع میشود که این معلم رابط به خاطر کم بینایی از خط بریل استفاده میکند و به خاطر همین عملاً نمیتواند سوالات امتحانی را برای مانی بخواند. مادر مانی میگوید: «به همین خاطر مدرسه به ما گفت خودتان بیایید و سوالات امتحانی را برای بچهتان بخوانید. من هم روز امتحان شال و کلاه کرده و به مدرسه رفتم تا سوالات امتحانی را برای مانی بخوانم. اما وقتی به مدرسه رفتم مدیر گفت: شما نمیتوانید سوالات را برای بچهتان بخوانید! از اداره دستور آمده که والدین نمیتوانند سوالات را برای بچهشان بخوانند. همانجا دست به دامن یکی از دفترداران مدرسه شدم تا سوالات امتحانی را برای پسرم بخواند. همین مسئله باعث افت شدید نمره امتحان مانی شد. بعد از این قضیه یکی از معلمان سال قبل مانی را آوردیم تا موقع امتحان بیاید و سوالات را برای بچهمان بخواند. ما برای هر جلسه امتحانی هم که میآمد مبلغی را به او میدادیم. حال بماند که سر مبالغی که به معلم رابط میدهیم چه داستانهایی داشتیم. فقط در همین حد بگویم که خیلی وقتها سر مبلغ بالای این پرداختیها دچار مشکل میشویم.» از او میپرسم مگر قرار نیست سازمان آموزش و پرورش استثنایی یک معلم رابط برای دانشآموزان نابینا، کمبینا و جسمی – حرکتی به مدرسه بفرستد و او در پاسخ با تأسف میگوید: «بله همین طور است. زمانی که من با کارشناس نابینایی صحبت کردم میگوید: از نظر قانونی مدرسهها باید برای فرزند شما در طول سال هفتهای دو تا سه جلسه چند ساعته و موقع امتحان برای خواندن و توضیح سوالات امتحانی یک معلم رابط بگذارند. اما در عمل اینطور نیست و من همیشه برای پیدا کردن منشی و پرداخت مبالغ زیادی به ایشان دچار مشکل میشوم. امسال هم که برای امتحانات خرداد، یک دانشآموز کلاس نهم منشی مانی بود. حال سوال من این است در حالی که پسر من کلاس هشتم است چطور یک دانشآموز کلاس نهمی میتواند منشی خوبی برای یک دانشآموز کلاس هشتمی باشد؟» از خود مانی درباره مشکلاتی که در جلسه امتحان دارد سوال میکنم. او میگوید: «یکی از بزرگترین مشکلاتم سر جلسه امتحان، پاسخ دادن به اشکال درس ریاضی است. زیرا معلم رابط خیلی خوب نمیتواند سوالات شکلی را برایم تشریح کند. خیلی وقتها هم سوالات امتحانی را برایم اشتباه میخوانند و همین باعث میشود نمرهام کم شود.» هزینه هنگفت برای بزرگنویسی کتابهای درسی کمبینایان خانم قادری فرزندش کمبیناست و در یکی از مدارس عادی در کنار دانشآموزان بینا تحصیل میکند. وی از هزینههای گزاف برای تبدیل کتابهای عادی درسی فرزندش به درشتنویسی گلهمند است و میگوید: «چیزی در حدود 500 تا 600 هزار تومان در طول سال برای درشتنویسی کتابهای درسی فرزندم هزینه میکنم و تحمیل این هزینه برای ما بسیار زیاد است.» او همچنین درباره مشکلات روزهای امتحان فرزندش میگوید: «صبح روز امتحان من مجبورم فرزند کوچکترم را در خانه تنها بگذارم و دوان، دوان به مدرسه رضا بروم. سر راه هم چند برگه امتحانی بخرم. وقتی هم که به مدرسه میرسم مرا به نمازخانه میفرستند و آنجا سوالات امتحان را به من میدهند. من هم باید بنشینم و تمام سوالات را با خط درشت روی کاغذ امتحانی برای رضا یادداشت کنم. باور کنید من روزهای امتحان رضا از کار و زندگی میافتم.» بهتر نبود مدرسه استثنایی درس میخواندی! امیرعلی نابینا و دانشآموز کلاس دوم دبیرستان یکی از مدارس عادی است. او نیز مانند بسیاری از دانشآموزان کمبینا و نابینا با مشکلات بسیاری در مدرسه روبهروست. برخی از کتابهای درسی امیرعلی صوتی است و به گفته خودش دوست دارد مانند همه بچههای مدرسه کتاب درسی داشته باشد چرا که تمرکز یادگیری با کتابهای صوتی برای او دشوار است. او میگوید: «من وسط کتاب صوتی تمرکزم را از دست میدهم. من هم دلم میخواهد مانند همکلاسیهایم کتاب داشته باشم. او یکی از بزرگترین مشکلات تحصیلیاش را روز امتحان میداند و در این باره میگوید: «هیچ وقت روز امتحان معلم رابط ندارم. سوالات را همیشه دفتردار یا یکی از معلمان مدرسه برایم میخواند. اما بزرگترین مشکلم این است که معلم جغرافیا منشی من برای امتحان زبان میشود و از درس زبان سر رشتهای ندارد و خیلی وقتها سوالات را برایم اشتباه میخواند و من هم به تبع آن نمیتوانم پاسخ درست را به سوال مورد نظر بدهم و به همین راحتی نمره امتحانم کم میشود.» سر جلسه یکی از امتحانات که دفتردار سوالات درس عربی را برای امیرعلی میخواند، به خاطر نداشتن تسلط کافی بر درس عربی نتوانست امیرعلی را درست راهنمایی کند و امیرعلی نمره پایینی در درس عربی گرفت. پس از اعتراض والدینش به نبود معلم رابط برای فرزندشان، مدیر مدرسه به آنها میگوید: «بهتر نبود امیرعلی در مدرسه استثنایی درس میخواند!» این سخن در حالی است که سالهاست کارشناسان به این نتیجه رسیدهاند که دانشآموزان کمبینا، نابینا و معلولان جسمی – حرکتی آموزش پذیر میتوانند در کنار دانشآموزان عادی درس بخوانند و این برایشان از هر نظر مناسبتر است. مناسب نبودن فضا برای امتحان دانشآموز استثنایی «بچههای نابینا و کمبینا و همچنین دانشآموزان معلول جسمی – حرکتی روز امتحان فضای مناسبی در اختیارشان قرار نمیگیرد. معمولاً هر کادری در مدرسه که روز امتحان بیکار است میشود منشی دانشآموزان استثنایی! خیلی وقتها خبری از معلم رابط نیست! البته معلمین رابط هم خیلی وقتها بیتقصیرند. معلمی که همزمان در چند مدرسه در یک ساعت خاص دانشآموز برای امتحان دارد چگونه میتواند همزمان به چند دانشآموزش در مدارس مختلف رسیدگی کند؟ شما فرض کنید زینب نابینا است و در فلان مدرسه ساعت 8 صبح امتحان دارد و محدثه در مدرسه دیگری همان زمان امتحان دیگری دارد معلم رابط چطور میتواند در جلسه امتحانی هر دو دانشآموز حضور داشته باشد. این در حالی است که سازمان آموزش و پرورش استثنایی به خاطر کمبود نیرو نمیتواند برای هر مدرسهای در زمان امتحانات یک معلم رابط اعزام کند.» لادن استاد حسینی سالها دبیر مدارس استثنایی و تلفیقی است و این صحبتها بخشی از تجربههای شخصی او در زمینه آموزش به دانشآموزان استثنایی است. او در ادامه ضمن تشریح مشکلات دانشآموزان استثنایی در روز امتحان میگوید: یک دانشآموز سر جلسه امتحان باید فضای استانداردی داشته باشد. از جمله نور کافی، سیستم گرمایشی و سرمایشی مناسب. چرا که همه این عوامل بر کیفیت امتحان او تأثیر مستقیمی دارد. همچنین هر دانشآموزی سر جلسه امتحان با دیدن مراقب یا معلم خودش احساس امنیت و آرامش بیشتری دارد. اما متأسفانه بچههای کمبینا و نابینا از این قاعده مستثنی هستند. معمولاً این دانشآموزان به خاطر اینکه کسی باید برایشان سوالات را بخواند، به جای دیگری منتقل میشوند که اغلب فضای مناسبی برای امتحان دادن نیست. دانشآموزی را که قرار است دفتردار مدرسه برایش سوالات را بخواند، میبرند دفتر مدرسه! جایی کنار دفتردار مینشانند. حال شما تصور کنید دفتر مدرسه که جایی پر تردد و پر سر و صدا و پر رفتوآمد است میشود مکان امتحان دادن یک دانشآموز! خیلی وقتها شخصی که سوالات را میخواند به خاطر دوری از تدریس یا تسلط ناکافی بر درس مورد نظر نمیتواند پاسخگوی مناسبی برای سوالات دانشآموز موردنظر باشد. خب طبیعی است که خیلی وقتها همین مسائل باعث افت نمره امتحانی دانشآموز میشود. خیلی وقتها معلم رابط به خاطر ترافیک کاری روزهای امتحان دیر سر جلسه حاضر میشود و همین خودش در دانشآموز اضطرابی را به وجود میآورد که همه مشغول امتحان دادن هستند. ایجاد مدارس پشتیبان در سال تحصیلی جدید محسن غفوریان معاون آموزشی و توانبخشی سازمان آموزش و پرورش استثنایی در مورد اینکه حضور معلمین رابط در مدارس عادی امری بسیار مهم تلقی میشود، گفت: معلم رابط در مدارس عادی مانند پل ارتباطی مهمی بین دانشآموز آموزش پذیر معلول و معلم کلاس محسوب میشود و حضور او در مدرسه برای دانشآموز معلول بسیار حیاتی است. این معلم رابط است که میتواند معلم دانشآموز معلول را با نوع معلولیت وی آشنا سازد و سازوکارهای لازم را برای آموزش موثرتر به وی آموزش دهد. به همین خاطر نقش معلم رابط بسیار کلیدی است. وی گفت: در حال حاضر معلمین رابط وظیفه دارند در طول هفته بین 2 تا 8 با میانگین 4 ساعت در مدارس عادی برای رفع مشکلات درسی دانشآموزان معلول و همچنین کمکرسانی به معلمان آنها حضور داشته باشند. اما متأسفانه ما فعلاً با کمبود نیرو در سازمان مواجه هستیم و خیلی مواقع این تعداد ساعت حضور معلمین رابط در مدارس کاهش مییابد. اما من این نوید را میدهم که قرار است از سال تحصیلی 96-95 در هر استان و شهرستان کلاسهایی با عنوان پشتیبان داشته باشیم که وظیفه این کلاسها فرستادن معلمین رابط به مدارس، دادن وسایل کمک آموزشی و تجهیزات تسهیل گر ویژه دانشآموزان معلول، آموزش مهارتهای لازم به معلمین رابط و دادن خدماتی حمایتی به این دانشآموزان و معلمان مدارس باشد. همچنین قرار است در سال تحصیلی جدید آموزش غیر حضوری از طریق دیویدیهایی با عنوان: «فراگیر سازی آموزش و پرورش برای تمامی کودکان» و آموزش حضوری به معلمین مدارس پذیرا از طریق برگزاری کارگاههای آموزشی در زمینه چگونگی تعامل با دانشآموزان معلول اعم از آسیبدیده بینایی، آسیبدیده شنوایی، معلولین جسمی – حرکتی و دانشآموزان با مشکلات یادگیری (دیرآموز) داده شود تا معلمین مدارس پذیرا با نحوه مشکلات این دانشآموزان و شیوه تدریس و چگونگی آموزش به این افراد آشنایی کامل پیدا کنند. غفوریان همچنین در مورد پرداخت پول به معلمین رابط توسط والدین گفت: این کار خلاف قانون است و والدین دارای فرزند معلول نباید به معلمین رابط پولی پرداخت کنند و این خلاف قانون است. وی همچنین در مورد کتابهای درشتنویسی شده ویژه افراد کمبینا گفت: آن دسته از دانشآموزانی که کتابهای درشتنویسی شده درسیشان مناسب دید آنها نیست و به اصطلاح دارای دید تونلی هستند، میتوانند از سال تحصیلی آینده از کتابهای درشتنویسی شده بزرگتر که برای آنها تهیه شده استفاده کنند. در پایان غفوریان یادآور شد تمامی والدینی که فرزند معلول دارند و فرزندانشان از سیستم نظام آموزشی تلفیقی استفاده میکنند، میتوانند در صورت بروز مشکل در نحوه برخورد و تعامل فرزندشان با معلمان و مسئولان مدارس با شماره تلفن 66971599 تماس گرفته و مکاتبات خود را از طریق تلفکس: 66971695 و آدرس ایمیل est.amozesh@media.ir معاونت برنامهریزی آموزشی و توانبخشی سازمان آموزش و پرورش استثنایی ارسال کنند تا در اسرع وقت به مشکلاتشان رسیدگی شود. |
تاریخ ثبت در بانک | 19 تیر 1400 |