| کد | jr-44406 |
|---|---|
| عنوان اول | کنون، آنی جامپ |
| عنوان دوم | خانم ستاره‌شناس ناشنوای امریکایی |
| مترجم | حجت‌الله نیکویی |
| عنوان مجموعه | دانشنامه ناشنوایان (دانا) ـ جلد سوم |
| نوع | کاغذی |
| ناشر | موسسه فرهنگی هنری فرجام جام جم |
| سال چاپ | 1388شمسی |
| شماره صفحه (از) | 1028 |
| شماره صفحه (تا) | 1030 |
| زبان | فارسی |
| متن |
کنون، آنی جامپ ، خانم ستاره‌شناس ناشنوای امریکایی. در یازدهم دسامبر 1863 در شهر داور از ایالت دلاور به دنیا آمد. او از میان سه فرزند خانواده، بزرگ‌ترین بود. پدرش, ویلسون لی کنون، یک کشتی‌ساز، و قائم مقام فرماندار ایالت دلاور بود. مادر آنی, مری (جامپ) کنون، به ستارهشناسی علاقه داشت و یک دوره ستارهشناسی را در مدرسه فرندز گذرانده بود. او و فرزندش آنی, با استفاده از اتاق زیرشیروانی به عنوان رصدخانه، ساعتهای بسیاری را با مطالعه صور فلکی سپری می‌کردند. آنی در زیر نور شمع، کتاب قدیمی‌ای درباره ستارهشناسی را مطالعه می‌کرد تا راههای شناخت ستاره‌ها را بیاموزد. او در دوران دانشجویی در دانشگاه ولسلی بین سالهای 1880-1884 به فیزیک و ستارهشناسی بیشتر علاقه‌مند شد. یکی از برجسته‌ترین زنان دانشمند قرن نوزدهم، پروفسور سارا اف. وایتینگ , استاد او بود و هم او بود که کنون را به علم طیف‌شناسی علاقه‌مند کرد. اطرافیان کنون، عقیده داشتند علت ناشنوایی او قرار گرفتن در معرض سرمای شدید زمستان در نخستین سال زندگی‌اش در ولسلی بوده است. او شنوایی‌اش را به تدریج از دست داد, اما با این وضع سازگار شد و توانایی طبیعی لب‌خوانی را از خود بروز داد. در دوره میانسالی، ناشنوایی‌اش شدید شد و برادرش در ییل نیز تصادفاً و یا به دلیل استعداد ژنتیکی, بر اثر سرماخوردگی, شنوایی‌اش را از دست داد. آنها تنها دو عضو ناشنوای خانواده کنون بودند. در گردهماییهای ستارهشناسی که او علاقه شدیدی به شرکت در آنها داشت، ناشنوایی‌اش او را به طور طبیعی به گفت‌وگوهای یک به یک می‌کشاند؛ اما هرگز از یافتن دوستان بسیار ناامید نشد. دانشمندان همدوره‌اش اذعان می‌کردند او تقریباً به طور کامل ناشنوا بود و از هیچ وسیله کمکی برای شنیدن استفاده نکرد. همین امر، نیروی تمرکز حواس عظیمی را در او پرورش داد. پس از دانش‌آموختگی، او یک دهه را در خانه گذراند و در شهر داور, کلاسهای لب‌خوانی دایر کرد. آنی, یک زن جوان زیباروی بود. خانواده و دوستانش انتظار داشتند روابط عاشقانه او با افراد بسیار، حداقل در یک مورد به ازدواج بینجامد. این حقیقت که او هرگز ازدواج نکرد, ممکن است با مرگ مرد جوان و با استعدادی که او را در زمان اقامت در ولسلی می‌دید، ارتباط داشته باشد. آنی تا زمان مرگش همواره خاطره او را گرامی می‌داشت. در 1893 نخستین همدم روشنفکر او، مادرش، درگذشت. کنون سال بعد به ولسلی بازگشت تا با صرف بیشتر اوقات خود در آزمایش با اشعه ایکس, به رشد علم فیزیک کمک کند. بنا به توصیه ادوارد پیکرینگ، رئیس رصدخانه دانشگاه هاروارد، آنی کنون به تحصیلاتش در رادکلیف ادامه داد و پیکرینگ نیز در 1896، او را به عنوان یکی از اعضای هیئت علمی منصوب کرد. آنی تمام دوره کاری‌اش را در آنجا گذراند. کنون به سرعت یک همکار محبوب شد و کارمندان دانشگاه کار کردن با او را مایه لذت یافتند. او به زودی فهمید ناشنوایی در موزه ستارهشناسی مانع او نیست. ستاره‌ها دوستان زیبایی بودند. کنون در اولین سالهای کار در رصدخانه, مهارتهای خود را در مطالعه ستارگان افزایش داد. او در 1911 متصدی عکسهای مربوط به ستارهشناسی شد و تا چندین دهه این مسئولیت را بر دوش کشید. یکی از جامع‌ترین تلاشها برای دسته‌بندی ستارگان، کاتالوگ هنری درپیر اثر پیکرینگ است که موقعیتها، اندازه‌ها و طیفهای 300/225 ستاره را ارائه می‌دهد. این مرجع با ارزش برای ستاره‌شناسان، آسمانها را از قطب شمال به قطب جنوب پوشش می‌دهد و اطلاعاتی در موضوع فاصله‌ها، پراکندگیها و حرکات ستارگان روشن‌تر از هشتمین قدر و بسیاری از ستارگان کم‌نورتر در دسترس قرار می‌دهد. توسعه این کاتالوگ کاری بزرگ بود. تقریباً 250 هزار ستاره می‌بایست دسته‌بندی می‌شد. پس از آنکه تجهیزات در هر دو نیمکره زمین آماده شد، پیکرینگ، کنُون را به عنوان مدیر پژوهشگران این طرح انتخاب کرد. او نه تنها اطلاعات مربوط به ستاره‌ها را شناسایی، ثبت و سیاهه‌نگاری کرد، بلکه انتشار همه نُه جلد محصول این پژوهش را بر عهده گرفت. کنون همه این طیف را بررسی کرد. وقتی کنون دسته‌بندی ستارگانش را آغاز کرد، نمادهای به کار رفته برای انواع طیف نور را مورد تجدیدنظر قرار داد. پیش از او، ویلیام فلمینگ حروف الفبا, و آنتونیا سی. موری اعداد رومی را به کار برده بودند. کنون بر اساس کاهش سطح دما، دسته‌ها را دوباره مرتب کرد. ترتیب و دسته‌بندی دریپر که او اختراع کرد، نخستین بار در کتابش به نام کاتالوگ طیفهای 1122 ستاره معرفی شد و در سطح بین‌المللی به تصویب رسید. تاکنون فقط اصلاحاتی اندک و جزئی بر روی این سیستم انجام شده است. استفاده کنون از شکل طیفی نور به نحو چشمگیری سودمند بود. او می‌توانست در هر دقیقه, سه میلیون ستاره را دسته‌بندی کند. روشهای پیشرفته رصدکردن، عکس گرفتن از ستارگان کم نورتر را ممکن ساخت و ده هزار ستاره دیگر را به ضمیمه هنری دریپر افزود. کنون اولین زنی بود که به خاطر تحقیقات قابل توجه در فیزیک نجومی، مدال هنری دریپر را دریافت کرد. کمکهای کنُون در موزه طیف‌شناسی، از نظر کمّی نیز، بی‌نظیر بود. شاید هیچ مشاهده‌کننده‌ای در تاریخ علم به تنهایی این مقدار از اطلاعات در یک سیستم واحد را جمع‌آوری نکرده است. کنون همواره با تواضع و فروتنی مدعی بود صبر و حوصله عامل موفقیتش است، نه نبوغ. بسیاری, کار بدیع کنون در کاتالوگ هنری دریپر را به خاطر دقتی که در آن به کار برده است، جاودانه می‌دانند. کنون سالها در پشت تلسکوپ شش اینچی رصدخانه دانشگاه هاروارد کوشید و با استفاده از تسهیلاتی که از سوی هاروارد در شهر آرکویپا واقع در پرو تأسیس شده بود، از ستارگان نزدیک به قطب فلکی جنوب که از امریکا قابل رویت نبودند، عکس گرفت. در حین کار، کنون شمار بسیاری ستارگان و نواختران گوناگون را کشف کرد. عشق او به کارش، در نوشته‌ها و سخنرانیهایش آشکار بود. او زندگینامه یکی از همکارانش، سولون ایروینگ بیلی را برای آکادمی ملی علوم نوشت. کنون نه تنها بیش از سیصد هزار ستاره را دسته‌بندی کرد، بلکه موفق به کشف بیش از سیصد ستاره گوناگون، پنج نواختر و شمار بسیاری ستاره با طیفهای نوری عجیب شد. در 1992 زمانی که او در رصدخانه آرکویپا بود، یک نواختر کشف شد. سال بعد پیکرینگ درگذشت. کنون برای کارهای بزرگش, افتخارات بسیاری کسب کرد. کمپ‌بل (1941) او را برجسته‌ترین ستاره‌شناس زن در دنیا نامید. در 1925 او درجه دکتری افتخاری را از دانشگاه آکسفورد دریافت کرد و اولین زنی شد که در تاریخ ششصد ساله این دانشگاه، چنین درجه‌ای گرفت. درجات افتخاری دیگری نیز از دانشگاه گرونینگن در هلند، دانشگاه دلاور، دانشگاه اوگل تورپ و دانشکده ماونت هولیوک به او اعطا شد. دانشگاه ولسلی در 1925 درجه دکتری حقوق را به او اعطا کرد. او در بسیاری از سازمانهای حرفه‌ای مانند انجمن فلسفی امریکا، انجمن ستارهشناسی امریکا که در آن سالها به عنوان خزانه‌دار خدمت کرد، اتحادیه بین‌المللی ستاره‌شناسان و جمعیت رصدکنندگان ستاره‌های متغیر امریکا که در 1922 مدال نوا را از آن دریافت کرد، فعال بود. کنون عضو افتخاری سلطنتی ستارهشناسی در انگلیس بود. از زمان تأسیس این انجمن در 1820 تا آن زمان, تنها شش نفر چنین جایگاهی را کسب کردند و او یکی از آن شش نفر بود. در 1938 به خاطر خدمات شایانش در رصدخانه هاروارد، عضو گروه ستارهشناسی ویلیام کرانچ شد. در 1932 وقتی جایزه پژوهشی الن ریچاردز را دریافت کرد، پول آن را برای بنیانگذاری جایزه آنی جامپ کنُون, که از سوی انجمن ستارهشناسی امریکا به زنان ستاره‌شناس داده می‌شد، مصرف کرد. افتخاراتی که کنُون با تحمل سختی کسب کرد، در اصل خارج از رصدخانه هاروارد می‌آمد. هرچند او با همان تبعیضی مواجه بود که زنان دیگر زمانش با آن مبارزه می‌کردند، اما در دوران شکوفایی نظریه داروینسیم اجتماعی، زنی ناشنوا بود و موانع ساختاری و سنتی نیز، در برابر پیشرفت او و تأیید رسمی حرفه‌اش وجود داشت؛ به ویژه با توجه به مکاتباتی که در سالهای اولیه دهه 1920 با چند تن از طرفداران به‌سازی نژادی انجام داد, معلوم شد که معلولیت او مانعی بر سر راه عضویتش در آکادمی ملی علوم بوده است. پیکرینگ برای گرفتن تأیید رسمی کار او، آنچه توانست کمک کرد. پیکرینگ افزون بر تأیید کار کنون در گزارشهایش در 1911 نامه‌ای به لوول نوشت و او را تشویق کرد که کنون را به سمت مدیر بخش عکسهای فضایی، به عنوان جایگزین ویلیام فلمینگ، بگمارد و یک جایگاه شغلی در انجمن شهر به او بدهد. لوول از این کار امتناع کرد. هارلو شاپلی ، جانشین پیکرینگ در رصدخانه، نیز قویاً احساس می‌کرد کنون استحقاق تأیید رسمی بیشتری در هاروارد دارد. شاپلی برای اینکه کنون بیشتر مورد توجه قرار گیرد، دانشگاههای دیگر را تشویق به اعطای درجات افتخاری به او کرد. شش درجه افتخاری، مدال دریپر آکادمی ملی علوم و چندین جایزه دیگر مربوط به زنان، موقعیت تأثیرگذار او را برجسته کرد و هاروارد را تحت فشار قرار داد. در 1938 سه سال پیش از مرگش، کنون جایزه گروه ستارهشناسی ویلیام کرانچ و یک پست در انجمن شهر را از هاروارد دریافت کرد. در یکی از شماره‌های نشریه تلسکوپ 1941، سیسیلیا اچ. پاین‌ـ گاپوشکین او را به بهترین شکل ستود: خانم کنون نقشه راه را نشان داده است و اگر چشم‌اندازی که ما می‌بینیم، دوردست و با شکوه است، به این دلیل است که روی شانه‌های او ایستاده‌ایم. آنی جامپ کِنُون، پیشکسوت زنان ستاره‌شناس, در سیزدهم آوریل 1941 درگذشت. مأخذ: DPAS, P. 63-67. ترجمه حجت‌الله نیکویی |
| تاریخ ثبت در بانک | 27 دی 1399 |