| کد | jr-44346 |
|---|---|
| عنوان اول | فیلمهای ناشنوایی ایران |
| عنوان دوم | فعالیتهای ناشنوایان در ساخت فیلمهای کوتاه، بلند، مستند, سریال و نمایشهای درباره ناشنوایان در ایران |
| نویسنده | حجت‌الله شاه‌زیدی |
| نویسنده | حسن جعفری |
| عنوان مجموعه | دانشنامه ناشنوایان (دانا) ـ جلد دوم |
| نوع | کاغذی |
| ناشر | موسسه فرهنگی هنری فرجام جام جم |
| سال چاپ | 1388شمسی |
| شماره صفحه (از) | 916 |
| شماره صفحه (تا) | 920 |
| زبان | فارسی |
| متن |
فیلمهای ناشنوایی ایران، فعالیتهای ناشنوایان در ساخت فیلمهای کوتاه، بلند، مستند, سریال و نمایشهای درباره ناشنوایان در ایران. پیشنیه فیلم‌سازی ایرانیان درباره ناشنوایان, به دهه چهلم شمسی باز می‌گردد. پس از آن, توجه فیلمسازان ایرانی به سوژه‌های ناشنوایی, به تدریج افزایش یافت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به دلیل رویکرد فیلمها به موضوعات اجتماعی, به ویژه زمینه‌های خانوادگی و کودکان، آمار فیلم و سریال ناشنوایی, رشد بسیار یافت. ماهیت فیلمهای ناشنوایی, به دلیل ماهیت آموزشی آنها, با نوع فیلم‌سازی تجاری فاصله داشته است و به همین دلیل, کسانی که انگیزه اصلی‌شان, دغدغه و دلسوزی برای قشر ناشنوا بوده است, در این عرصه پای می‌گذارند. همچنین نهادهایی با وظیفه یاری ناشنوایان, اقدام به فیلم‌سازی کرده‌اند. بعضی از این مراکز, عبارت‌اند از: سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مرکز گسترش سینمای تجربی و غیرحرفه‌ای، انجمنهای سینمای جوان و مراکزی چون خانه هنر و ادبیات کودکان و نوجوانان و بنیاد سینمایی فارا بی. اینان, کم و بیش فیلمهای بلند و کوتاه و مستند و خبری درباره ناشنوایان, تولید کرده‌اند. کسانی که به تولید این گونه فیلمها پرداخته‌اند، همواره نیازمند پشتیبانی و کمک بوده‌اند. فیلم ناشنوایی, به فیلمهایی گفته می‌شود که درباره شخصیتهای کرولال یا موضوعات مربوط به آنان باشد؛ نیز, فیلمهایی که هنرپیشه ناشنوا, یا در نقش ناشنوا دارد، در گروه فیلمهای ناشنوایی جای می‌گیرند. گاه فیلمهای ناشنوایی را به چهار دسته طبقه‌بندی کرده‌اند که عبارت‌اند از: فیلمهای بلند درباره ناشنوایان: موضوع و شخصیت‌پردازی این نوع فیلمها، درباره ناشنوایان است. مخاطب آنها, عموم مردم در سنین مختلف و خانواده ناشنوایان و خود آنهاست. در واقع, این گروه از فیلمها، بیشتر به طرح مسائل موجود بین جامعه و ناشنوایان می‌پردازد و عمدتاً جنبه آموزشی و آگاه کننده دارد؛ از جامعه می‌خواهد ناشنوایان را بیشتر درک کند و به آرزوها و دنیای بزرگ این افراد, نزدیک شود. دلسوزی برای ناشنوایان را کافی نمی‌داند و در پی تصحیح روابط غلط جامعه با ناشنوایان است. نیز, به کودکان ناشنوا, چگونگی ارتباط با دیگران را آموزش می‌دهد؛ گاه روشهای صحیح درمان ناشنوایان را بیان می‌کند و از ناشنوایان می‌خواهد برای بهبود ناشنوایی خود, اقدام کنند. فیلمهایی مثل «رابطه»، تولید 1365 از پوران درخشنده؛ «پرنده کوچک خوشبختی» از همین کارگردان؛ «سکوت رنگین»، تولید 1357 از خسرو سینایی؛ «زنگ اول، زنگ دوم»، تولید 1350 از کیومرث پوراحمد؛ و فیلم «با من حرف بزن», تولید 1364 اثر مسعود جعفری جوزانی, از این گروه‌اند. در این میان, فیلمهای پوران درخشنده, که دانش‌آموخته مدرسه عالی تلویزیون و سینما و استاد فعلی دانشکده صدا و سیماست، جذابیت بیشتری داشته است. به گونه‌ای که فیلم «پرنده کوچک خوشبختی», برنده جایزه ویژه داخلی و یک جایزه بین‌المللی شد که مهم‌ترین آن، مشعل طلایی بهترین فیلم در دومین جشنواره فیلم پیونگ‌یانگ (کره شمالی) در 1990 است. فیلم «با من حرف بزن», دیپلم افتخارِ سومین جشنواره فیلم فجر را در 1364 کسب کرد. گاه سیمای جمهوری اسلامی ایران، برای کودکان و نوجوانان, در قالب سوژه‌های ناشنوایی فیلمهایی ساخته است. سریال «آوای بی‌صدا» از سوی گروه کودک و نوجوان شبکه دو در 1377-1378 به مدیریت علی اکبر محلوجیان به عنوان نویسنده، سهیل محمودی به عنوان شاعر و مجتبی یاسینی به عنوان تهیه کننده، ساخته شد. فیلمهای کوتاه و مستند درباره آموزش ناشنوایان در ایران: آموزش ناشنوایان در ایران و فعالیتهای کسانی چون جبار باغچه‌بان, بنیانگذار آموزش ناشنوایان, موضوع این فیلمهاست. فیلمهایی «چون هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق»، تولید 1357 از کیومرث پوراحمد؛ «با دست هنر آینه‌ای ساخته‌ام»، تولید 1368 از بهروز صمدی؛ «آن سوی هیاهو»، تولید 1348 از خسرو سینایی؛ و «ناشنوایان» از جمشید زاهدی، در این گروه جای دارند. فیلمهای بلند داستانی از ناشنوایان: فیلمهایی چون «جرس»، تولید 1362-1359 از محمدعلی ستونزاده؛ «لالو»، تولید 1364 از علی‌حسین فرخی؛ «دنیای صامت»، تولید 1360 از مسعود نوابی, که سراسر فیلم، شخصیت ناشنوایی را به تصویر می‌کشد, از جمله این گروه‌اند. بخشی از فیلمهای «مادرم گیسو»، تولید 1374 از سیامک شایقی؛ «راز چشمه سرخ»، تولید 1371 از سیدعلی سجادی حسینی, درباره یک شخصیت ناشنواست. فیلم «مادرم گیسو», کاندیدای سیمرغ بلورین به دلیل طراحی بهترین پوستر در پانزدهمین جشنواره فیلم فجر 1375 بود؛ و فیلم «راز چشمه سرخ», نامزد بهترین موسیقی متن در یازدهمین جشنواره فیلم فجر 1371 و بهترین جلوه‌های ویژه در یازدهمین جشنواره فیلم فجر 1371 بود. «مدرسه پیرمردها» برنده جایزه داوران خردسال در سومین جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان قاهره مصر در 1992 شد. فیلمهای خبری درباره ناشنوایان: فیلم «سیمای شهر ما», به کارگردانی احمد باصری, که به گزارش کرولالها می‌پردازد، در این گروه جای دارد. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران, در 1359 گزارشی درباره کرولالها پخش کرد که به رویدادها و اخبار روز ناشنوایان می‌پرداخت. شمار بسیاری از این نوع فیلمها, به مناسبتهای مختلف, مانند هفته بهزیستی, از سوی همین سازمان ساخته و پخش شده است. گروه دیگری از فیلمها که فاقد مفاهیم اجتماعی, اما از لحاظ محتوای آنها که کمدی و شادی‌آور هستند, جزء فیلمهای ناشنوایی قلمداد می‌شوند. «همسرایان»، تولید 1361 به کارگردانی عباس کیارستمی؛ «مدرسه پیرمردها»، تولید 1370 به کارگردانی علی سجادی حسینی, از جمله آنهاست. طرح تأسیس مدرسه بازیگری ناشنوایان: حامد نصر آبادیان, استاد تئاتر دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی, در مراسم هفته جهانی ناشنوایان, یک برنامه جالب نمایشی پانتومیم اجرا کرد. این موفقیت و دیگر موفقیتهای او, زمینه را برای طرح تأسیس مدرسه بازیگری ناشنوایان فراهم آورد. این مدرسه, موجب ارتقای فرهنگی جامعه ناشنوا و ایجاد اشتغال برای ناشنوایان خواهد شد. در بین شاخه‌های تئاتر, پانتومیم , تنها رشته‌ای است که با وضعیت ناشنوایان, تناسب دارد؛ چرا که زبانِ گفتارِ این هنر, همان زبانِ حرکت است و نیازی به همراهی مترجم و رابط ندارد. ناشنوایان جهان نیز, در این رشته موفقیتهایی داشته, تجربه‌های ارزنده‌ای به دست آورده‌اند. تحلیل فیلمها: برای آشنایی بیشتر با فیلمهای ناشنوایی در ایران, چند فیلم از این دست، بررسی می‌گردد. سریال «آوای بی‌صدا» در شبکه دو سیمای جمهوری اسلامی در سال 1377ـ1378 ساخته شد و گروه کودک و نوجوان, تهیه‌کننده آن بود. تهیه‌کننده این فیلم, سید مجتبی یاسینی, نویسنده آن, علی‌اکبر محلوجیان و شعر آن از سهیل محمودی بود. این سریال در هجده قسمت پخش شد. ساحل و امیر، زوج جوانی هستند که یک سال است با هم ازدواج کرده‌اند. امیر, عکاس یک روزنامه است, ساحل, دانشجوی سال چهارم رشته توان‌بخشی و کارآموز مدرسه ناشنوایان است. او در آنجا دختربچه‌ای به نام دنیا را می‌بیند که با پدرش زندگی می‌کند و افزون بر مشکل جسمی، مشکلات دیگری نیز دارد. ساحل, به مسائل دنیا علاقه‌مند می‌شود. پس از پی‌گیری, متوجه می‌شود پدر و مادرش از یکدیگر جدا زندگی می‌کنند. در پایان سریال, با کمک ساحل, پدر و مادر دنیا با هم آشتی می‌کنند. «پرنده کوچک خوشبختی», با نویسندگی و تهیه‌کنندگی سیروس تسلیمی, کارگردانی پوران درخشنده, مدیریت فیلمبرداری مهرداد فخیمی و صدابرداری محمود سماکباشی, پرویز آبناز و بازیگری امین تارخ, هما روستا, جمیله شیخی, آزیتا لاچینی و شهلا ریاحی, در 1366ساخته شد. ملیحه, بر اثر مرگ مادرش در کودکی, قدرت تکلم خود را از دست داده و با یادآوری گذشته, دچار تشنج عصبی می‌شود. آزار بچه‌های محل نیز ناسازگاری و پرخاشگری او را تشدید می‌کند. خانم شفق, متخصص امور تربیتی آموزشگاه ناشنوایان, اعتماد او را جلب می‌کند و با کمک شوک مصنوعی, قدرت تکلم را به او باز می‌گرداند. نمایشهای غربی: مراکز متصدی فیلم و سریال در ایران، بخشی از نیازهای خود را با ترجمه فیلمهای غربی یا نمایش آنها با زیرنویس فارسی تأمین می‌کنند و مهم‌ترین فیلمهایی که در ایران نمایش داده‌اند, عبارت‌اند از: «هلن کلر»، مدت 60 دقیقه، نوع فیلم 16 میلیمتری، سیاه و سفید, انگلیسی با برگردان فارسی. این فیلم, داستان زندگی هلن کلر است. وی از خردسالی با یک تب شدید, شنوایی و بینایی خود را از دست داد و در هفت سالگی, به همت آموزگار فداکارش, آن سولیوان، با استفاده از حس لامسه, زبان آموخت و نوشتن و خواندن را یاد گرفت. در جوانی, همراه آموزگارش به دانشگاه رفت و پس از اتمام دانشگاه, در راه خدمت به معلولان تلاش کرد و موفق شد که خدمات بسیاری برای آنان انجام دهد. «یک راه دیگر»، مدت 15 دقیقه، نوع فیلم 16 میلیمتری, رنگی, انگلیسی. این فیلم نشان‌دهنده خدمات واحد سیار شنوایی است که برای آزمایش شنوایی به ایالات فقیرنشین امریکا رفته و ضمن راهنماییهای لازم و نشان دادن فیلمهای آموزنده, خدمات خود را به طور رایگان در اختیار مردم گذارده است. «همه چیز به جز شنوایی»، مدت 20 دقیقه، نوع فیلم 16 میلیمتری, رنگی, انگلیسی. این فیلم, تصویری است از زندگی یک دختر خردسال کرولال که در مدرسه کلارک به تحصیل پرداخته است و در بزرگسالی شغل و مقام اداری به دست آورده است. او از طریق لب‌خوانی, توانسته است با مردم عادی ارتباط کامل برقرار کند و گفتارش, کاملاً مفهوم و از زندگی خود, بسیار راضی است. در این فیلم, بعضی از اصولِ روشِ گفتاری و نقشی که آموزش و پرورش در توان‌بخشی ناشنوایان دارد, نمایش داده می‌شود. «کودک ناشنوا و زبان»، مدت 26 دقیقه، نوع فیلم 16 میلیمتری, سیاه و سفید, انگلیسی. این فیلم, کوشش مدارس ناشنوایان را در انگلستان نشان می‌دهد. کلاسهای مختلف برای آموزش لب‌خوانی, آموزش زبان اصلاح تلفظ, در سطوح مختلف نشان داده می‌شود. تلاش معلمان در این کلاسها قابل توجه است. همچنین روش آزمایش مقدماتی شنوایی با کودکان خردسال, از دیگر صحنه‌های مهم فیلم است. در این مدارس, روش گفتاری به کار می‌رود و مربی, درباره حرفهایی که مخرج مشترک دارند و دشواریهای آن در آموزش ناشنوایان, توضیح می‌دهد. «پرده سکوت»، مدت 55 دقیقه، 16 میلیمتری, سیاه و سفید انگلیسی، (روی نوارِ جداگانه, ترجمه آن به فارسی ضبط شده است). در قسمت اول این فیلم, درباره شنوایی و نقص شنوایی بحث می‌شود و راه آموزش ناشنوایان و همچنین آزمایش شنوایی نشان داده می‌شود. همچنین در این فیلم, افرادی را که مشغول فراگیری حرفه هستند, می‌بینیم. در این فیلم, درباره آسیبی که صداهای شدید به اعصاب شنوایی وارد می‌کند, گفت‌وگو شده است. دیدن این فیلم برای عموم کسانی که علاقه‌مند به مسائل ناشنوایان هستند, سودمند است. «آن سوی هیاهو»، در اداره کل امور سینمایی تهیه شده است، مدیر تهیه عباس سینایی و مدت آن 45 دقیقه است. این فیلم, درباره دشواریهای زندگی اجتماعی ناشنوایان و نقش سازنده آموزش و پرورش در بازسازی آنان است. تهیه کننده, موضوع کار خود را یک خانواده ناشنوا (زن و شوهر و دو دختر) انتخاب کرده است و طی فیلم، با نمایش دشواریهای این خانواده، ما را با روش تدریس به ناشنوایان در آموزشگاه کرولالهای باغچه‌بان و نتایج حاصل از آن, آشنا می‌کند. دیدن این فیلم, برای ناشنوایان و کسانی که با آنان سروکار دارند, جالب و سودمند است. این فیلم, برنده جایزه بهترین فیلم سال شده است. «دنیای صامت»، در 1352 با تهیه‌کنندگی عبدالله صفایی، فیلمبرداری حسن جنابی و صدابرداری مصطفی مصطفی‌زاده, در پانزده دقیقه, به صورت سیاه و سفید ساخته شد. در این فیلم، آموزشگاه باغچه‌بان و کلاسهای مختلف کودکستانی و دبستانی و برنامه‌های مختلفی که در کلاسها انجام می‌گیرد, از قبیل: تربیت شنوایی, آموزش تلفظ و آموزش زبان, نشان داده می‌شود. همچنین, در این فیلم, خدمات درمانی درمانگاه شنوایی و گفتار باغچه‌بان را می‌بینیم. دیدن این فیلم, برای کسانی که می‌خواهند از وضع آموزش ناشنوایان در ایران آگاه شوند, بسیار سودمند است. «ناشنوا» با تهیه‌کنندگی سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران، در بیست دقیقه، فیلم مستندی است که به بررسی خدمات رفاهی و آموزشی ناشنوایان در ایران می‌پردازد. «درباره زبان اشاره»، وزارت فرهنگ و هنر تهیه کننده آن است و در ده دقیقه تدوین شده است. این فیلم آموزشی، درباره روش تدریس زبان اشاره است. در این فیلم خانم فرانسیس پارسنز, امریکایی ناشنوا استاد دانشگاه گالودت در امریکا, درباره روش ترکیبی و شیوه اجرای آن, گفت‌وگو کرده است. «آموزش کرولالها در ایران»، با تهیه‌کنندگی ج. زاهدی، در 1354 و در سی دقیقه، به زبان انگلیسی تولید شده است. این فیلم, درباره تاریخچه آموزش و پرورش کرولالها در ایران است. در این فیلم, آموزش تلفظ و جدول‌بندی صداها و الفبای دستی باغچه‌بان و کوششهای مختلفی که در مدرسه باغچه‌بان انجام می‌گرفت، همچنین اختراعات و ابداعات بنیانگذار آن در زمینه آموزش و پرورش ناشنوایان, نمایش داده شده است. همچنین, در این فیلم, با خدمات سازمان ملی رفاه ناشنوایان, از جمله برنامه‌های آموزش حرفه‌ای این سازمان, آشنا می‌شویم. این فیلم, نمایشگر خدمات درمانگاهی است که در اندرزگاه سازمان رفاه ناشنوایان, عهده‌دار است. دیدن این فیلم, ما را با خدمات مختلف آموزشی و رفاهی ناشنوایان در گذشته, آشنا می‌سازد. «آفتاب بر همه می‌تابد»، تهیه شده در وزارت آموزش و پرورش با همکاری وزارت فرهنگ و هنر و نویسندگی هما آهی، در 1352 ساخته شد. این فیلم, درباره کلاسهای ویژه وزارت آموزش و پرورش است که برای تدریس به ناشنوایان و کودکان عقب‌مانده ذهنی, در بخشهای مختلف تشکیل شده است. در این فیلم, با روش آموزش و پرورش کودکان استثنایی و خدمات موجود, از جمله کلاسهای بیمارستانی آشنا می‌شویم. دیدن این فیلم, برای مربیان و پدران و مادران کودکان استثنایی, سودمند است. فیلم صامت «نمایش مجادله پریهای عیش و زحمت»، در 1351 به تهیه‌کنندگی پروانه باغچه‌بان و در پانزده دقیقه ساخته شد. دانش‌آموزان آموزشگاه باغچه‌بان, بازیگران این فیلم‌اند. آغاز نمایش, اول بهار را نشان می‌دهد که یک یکِ گلها, با نسیم بهاری جان می‌گیرند و خورشید نوروزی, صحنه را روشن و گرم می‌کند. پریهای زحمت وارد صحنه‌ها می‌شوند و با رقص, کار و کوشش را می‌ستایند, ولی پریهای عیش, که از دیدن گل و گلزار به وجد و سرور آمده‌اند، پای‌کوبی می‌کنند و هوادار شادی و نشاط و سرورند. مجادله‌ای, بین دو گروه پریان در می‌گیرد. پریهای زحمت, پریهای عیش را به کار و زحمت می‌خوانند و پریهای عیش، پریهای زحمت را به عیش و شادی دعوت می‌کنند. در این گیر و دار، مرغ حق وارد می‌شود و داوری می‌کند و رأی می‌دهد که: در هفته, شش روز, روز کار, و یک روز, روز راحت است. در قسمت آخر برنامه, رقص ناشنوایان و سپس مراسم توزیع گواهینامه‌های ابتدایی شاگردان آموزشگاه, نمایش داده شده است. نمایش «شنگول و منگول» نیز, در 1353 با تهیه‌کنندگی پروانه باغچه‌بان، در ده دقیقه, با بازیگری دانش‌آموزان آموزشگاه باغچه‌بان ساخته شد. این فیلم, داستان زندگی پرماجرای بزی است که سه بزغاله دارد و یکی از روزها که برای خرید از خانه خارج می‌شود, گرگ خبردار می‌شود و بزغاله‌ها را می‌خورد. سرانجام, بز پس از آگاهی از ماجرا موفق می‌شود که شکم گرگ را هنگامی که در خواب سنگین فرو رفته بود، باز کند و بزغاله‌های خود را از آن بیرون بیاورد و به یاری خیاط محل, گرگ را به درون چاه بیندازد. این فیلم, تفریحی است و می‌تواند برای شاگردان خردسال, سرگرم کننده باشد. نمایش «مجسمه» را شاگردان کلاس نهم آموزشگاه باغچه‌بان، در خرداد 1354 با فیلمبرداری محمد کاظمی موسوی در بیست دقیقه تهیه کرده‌اند. داستان این نمایش را خود ناشنوایان نوشته و کارگردانی کرده‌اند. موضوع آن, شخصی است که در پارکی پر از مجسمه خود را به صورت مجسمه در می‌آورد و سر به سر کسانی که در پارک هستند می‌گذارد و موقعیتهای جالبی به وجود می‌آورد. مآخذ: جهانگیریان، عباس، فرهنگ فیلمهای کودکان و نوجوانان از آغاز تا سال 1376، تهران، فرهنگ‌خانه اسفار، چاپ اول، 1376؛ سهرابی، مسعود، فرهنگ فیلمهای کوتاه داستانی از آغاز تا سال 1369، تهران، انتشارات فیلم، چاپ اول، 1369؛ سهرابی، مسعود، فرهنگ فیلمهای کودکان و نوجوانان از آغاز تا سال 1368، تهران، انتشارات فیلم، چاپ اول، 1368؛ گرشاسبی، احمدرضا، «لوح فشرده هنر هفتم در ایران»، تهران, شرکت فرهنگی هنری ژرفا فیلم، 1376؛ «لوح فشرده سینما 76»، تهران شرکت کامپیوتری افرازه، 1376؛ ماهنامه فیلمنامه‌نویس فیلم‌نگار، سال دوم، شماره 18، بهمن 1382؛ نصر آبادان, حامد, مجله صدای ناشنوا, زمستان 1382, ص 11. حجت‌الله شاه‌زیدی؛ حسن جعفری |
| تاریخ ثبت در بانک | 9 دی 1399 |