مقاله مجموعه

کد jr-44164  
عنوان اول سیولکوفسکی، کنستانتین ادواردُویچ  
عنوان دوم نویسنده و پژوهشگر ناشنوای روس در موضوعات فضایی و مخترع موشک  
نویسنده اوسما اسمیتز  
نویسنده هری جی لانگ  
نویسنده بونی میث ـ لانگ  
مترجم آلاءالسادات خلیق تهرانی  
مترجم لقمان سرمدی  
عنوان مجموعه دانشنامه ناشنوایان (دانا) ـ جلد دوم  
نوع کاغذی  
ناشر موسسه فرهنگی هنری فرجام جام جم  
سال چاپ 1388شمسی  
شماره صفحه (از) 760  
شماره صفحه (تا) 763  
زبان فارسی  
متن سیولکوفسکی، کنستانتین ادواردُویچ ، نویسنده و پژوهشگر ناشنوای روس در موضوعات فضایی و مخترع موشک.
در هفدهم سپتامبر 1857 در روستای ایژوسکوی ، در استان رایزان روسیه، متولد شد. در ده سالگی، مخملک باعث کاهش شنوایی او شد. سکوت ناگهانی، پریشانی و نگرانی‌اش از اینکه مورد تمسخر دیگران قرار می‌گیرد، باعث سرخوردگی و افسردگی او شد. در دوران جوانی، در موقعیت دشواری قرار داشت و در میان دیگران تحت فشار بود. از این‌رو از تحصیل در مدرسه انصراف داد و برای دور شدن از بی‌حوصلگی، مطالبی را که یک بار خوانده بود، دوباره می‌خواند و فکر خود را به آنها متمرکز می‌کرد. او در عالم رویا به سر می‌برد و خیلی زود فهمید که به ریاضی و فیزیک نیز علاقه‌مند است. سیولکوفسکی جوان که از پدرش آموخته بود چگونه ابزار بسازد، دست به ساخت ابزارهای ابداعی فراوان زد.
پدرش که تحت تأثیر درایت او قرار گرفته بود، برای ادامه تحصیل، او را به مسکو فرستاد و مستمری ماهانه‌ای را نیز برای او مقرر کرد. اقامت وی در مسکو، از 1873 تا 1876، از لحاظ آموزشی و پیشرفت زندگی شخصی، برای وی تعیین‌کننده و سازنده بود. او که نمی‌توانست به عنوان دانش‌آموز ثبت‌نام کند، هنگامی که جوّ سیاسی لیبرال مسکو، به بحران اندیشه و محصولات پژوهشی دامن زد، برای مدتی در کتابخانه‌ها مطالعه می‌کرد. او برای خرید کتابهای گران‌قیمت و وسایل مورد نیاز برای آزمایشهایی که در کلبه‌اش انجام می‌داد، با تکه نان و آبی، زندگی‌اش را می‌گذراند. این جوان روستایی و سرگردان، هیچ خویشاوند یا آشنایی در شهر بزرگ مسکو نداشت که از او مراقبت و حمایت کند، و همین او را جوانی مستقل بار آورده بود. دیگران به دلیل لباسهای کهنه و آغشته به اسید، موهای نامرتب و ناشنوایی‌اش با دیده تحقیر به او می‌نگریستند. سمعک شیپوری‌شکلی که خودش ساخته بود، توجه دیگران را جلب می‌کرد. پس از مدتی این دوران سپری شد و او به آغوش خانواده‌اش بازگشت. در 22 سالگی در امتحانات لازم برای کسب گواهینامه تدریس، قبول شد. سیولکوفسکی خیلی زود، پس از کسب حرفه معلمی در بروسک و در مدت اقامتش در آنجا از 1880 تا 1892، کشفیاتش را درباره نظریه انرژی جنبشی گازها، به انجمن شیمی ـ فیزیک روسیه در سن پترزبورگ، ارسال کرد. این هنگامی بود که کشفیاتش از قبل شناخته شده بودند. با وجود این، واکنش دی. مندلیوف، شیمیدان معروف، باعث شد این دانشمند نوپا، به کارش ادامه دهد. این واقعه، راه و روش او را مشخص ساخت و باعث دل‌گرمی و قوت قلب او شد. او به خاطر تحقیقی دیگر، عضو انجمنی معروف و با اعتبار شد. سیولکوفسکی، در 1885، تصمیم گرفت فکر خود را متمرکز در علاقه همیشگی‌اش، یعنی سفر هوایی کند. در دو سال، مطالعات نظری‌اش را که در زمینه بالونهای قابل مانور بود، کامل کرد. در 1890، وی برای ساختن بالون فلزی بلند و باریکی که قادر به تنظیم در ارتفاعات و شرایط جوی متغیر بود، پیشنهادهای خاصی را بیان کرد. در 1892، سیولکوفسکی، برای تدریس، به موقعیت بهتری در کالوگا دست یافت و از آنجا که نتوانست به طرح کلی بالون ادامه دهد، به تحقیقات خود در زمینه هواپیما ادامه داد. تحقیقات و نتایج ناشی از آن، تأثیرات قابل ملاحظه‌ای را همراه داشت. مطالبی که در 1894 چاپ شد، شامل توصیف و طرحهای مربوط به هواپیمای یک باله فلزی آیرو دینامیک مدرن، البته با ملخهای جلو و ارابه فرود چرخدار بود. تجربیات وی نشان داد که اشکال بلند و باریک، دارای حداقل مقاومت در برابر فشار هوا هستند. او از این تجربه در تمام ابداعاتش از جمله موشک الهام گرفته است که بنابرابن، موشک، وسیله‌ای برای غلبه بر کشش نیروی جاذبه و فشار هوا در جو است.
او در 1896، به آنچه که در طول یک دهه قبل در نظر داشت، دوباره فکر کرد: امکان مسافرت به فضا. در 1930 اظهار داشت: دوران هواپیمای ملخ‌دار به پایان رسیده و آینده، متعلق به هواپیمای جت است، سیولکوفسکی، قبلاً در 1883، دست‌نویسی را با عنوان «فضای آزاد » نوشته بود و نظریاتش را درباره انسان و فضاپیما، در فضایی با جاذبه کمتر، شرح داده بود. وی، قانون واکنش جت را به عنوان نیروی رانش فضا مطرح کرد. این نتیجه‌گیریهای ابتدایی، دوباره در داستانهای علمی ـ تخیلی او، با عنوان سفر به ماه (1893) و رویاهای زمین و آسمان (1895)، به طور مفصل، شرح داده شد. در داستان دومی، وی، ماهواره‌ای مصنوعی را در نظر گرفته و مدار آن را مشخص کرده است. در 1896، او ثبت اطلاعاتی را درباره دست‌نویس دیگر خود، با عنوان ورای زمین آغاز کرد که آخرین چاپ آن در 1920 بود. در سال 1898، سیولکوفسکی، مطالعات اولیه و ابتدایی خود را درباره سفر فضایی کامل کرد و نتایج را برای چاپ، ارائه داد. نتیجه‌گیریهای وی، آن قدر برای ویراستار، عجیب و غریب بود که تا پنج سال بعد، چاپ نشد. در این میان، فرمولی که بعدها «فرمول سیولکوفسکی» نامیده شده، محاسبه شد. این فرمول، نشان می‌داد که چگونه موشک می‌تواند سرعت مورد نیاز برای رفتن به فضا را به دست آورد. اطلاعات دقیق مورد نیاز درباره مقاومت هوا، باعث شد سیولکوفسکی، تونل هوایی ساده، اما سودمندی را در 1897 برای نخستین بار در روسیه احداث کند. او که تحت تأثیر این ابداع قرار گرفته بود، به تمام آزمایشگاههای موسسات، پیشنهاد کرد از این وسیله، استفاده کنند. نتایج به دست آمده از مطالعات وی، منجر به کمک مالی به وی شد و تونل بزرگ‌تر، ساخته شد. این اقدام، باعث شد وی در زمینه قابلیت مانور و ثبات اشیا با شکلهای متنوع، با شرایط خاص و کنترل شده، مطالعه کند. اگر چه دیگر از او حمایت مالی نشد، کشفیات وی، منجر به گسترش مطالعاتش در زمینه پویایی موشک شد تا جایی که بیست سال پس از اینکه نظریاتش به ثبت رسید، در 1903، تحقیق نهایی آماده چاپ بود که این کار در مقاله‌ای کلاسیک با عنوان «بررسی فضا با وسایل واکنش‌پذیر» چاپ شد. پلیس، نشریه‌ای را که مقاله او را چاپ کرده بود، مصادره کرده و چاپ آن متوقف شد. مقاله دوم او تا سال 1912-1911، چاپ نشد. در این زمان، مطالعات سیولکوفسکی از قبل بهتر شده بود. او به عنوان یک دانشمند از این مسئله کاملاً آگاه بود که نتیجه‌گیریهایش، موقتی و احتمالی بود و با واکنش زنجیره‌ای و پی درپی پیشرفت می‌کند. با وجود این، او مطمئن بود که آزمایشهای مکرر، کشفیات وی را اثبات می‌کنند؛ کشفیاتی که با نتایج موقتی، اغلب آنها با هزینه خود وی چاپ می‌شدند. او در انتظار واکنشی علمی بود؛ اما چنین نشد. او درباره امکان سفر فضایی با توجه به مبنای علمی و فناوری قابل دسترس، مطالعه می‌کرد. به دنبال انقلاب روسیه در 1917، سیولکوفسکی، در 1920 بازنشسته شد. با حقوق بازنشستگی که دولت به او می‌داد، این پیرمرد توانست تقریباً تمام وقتش را صرف صورت‌بندی نظریات مربوط به پویایی موشک کند و درباره آنها مطلب بنویسد و مکاتبه کند. او که نویسنده‌ای پرکار بود، حداکثر پانصد مورد از کارهایش را تألیف کرده است. اگر چه هیچ کدام از آنها مورد توجه قرار نگرفت، اما هنگامی که موشک پیش‌رانش مایع در آزمایشی در سال 1933 از زمین بلند شد، زندگی او شور و حرارت دوباره یافت و استقامت و پایداری او به اثبات رسید. وسعت تفکر سیولکوفسکی و تحقیقات وی، چشمگیر و قابل ملاحظه است. مطالعات وی نشان داد که با غلبه بر کشش نیروی جاذبه می‌توان به سرعتی باورنکردنی دست یافت.
فرمولی که او بر روی آن کار کرده بود، نشان داد که چگونه می‌توان سرعت موشک را افزایش داد تا موشک بتواند به راه خود ادامه دهد. او به این نتیجه شگفت‌انگیز رسید که گازهایی که تبدیل به مایع شده‌اند، پس از استفاده، امتیازات ویژه‌ای بر سوختهای جامد دارند. در فضایی که هوا وجود ندارد، موشک باید برای سوخت و تخلیه آن، از سوخت خود استفاده کند. برای رسیدن به سرعتی بیشتر، او پیشنهاد کرد برای کم کردن وزن موشک، اجزای بی‌فایده آن، دور ریخته شوند. دو ترکیب موشکی مختلف، طراحی شدند. سیولکوفسکی تمام جنبه‌های سفر با موشک را مطالعه کرد؛ از تجزیه و تحلیل طبیعت گاز در ترکیبات مختلف گرفته تا تأثیرات روان‌شناختی بر فرد، هنگامی که در موشک است. او درباره طرح موشک و برآورد قدرت آن، تأثیرات درجه حرارت شدید و چگونگی مواجه شدن با آنها، زاویه پرتاب آن و بازگشت به جو، نگران بود. او انواع روشهای راهنمایی را بررسی کرد. او حتی درباره نجات انسان با افزایش خطر و عملکرد انسان در فضایی بدون هوا نیز مطالعه کرد. طرحهای سفینه فضایی، شامل گرم‌خانه‌ای بومی بود که از انرژی خورشید برای رشد گیاهان به عنوان غذا و تنفس، استفاده می‌کرد. او چندین طرح موشکی را اجرا کرد تا بهترین شکل کلی برای سفر به فضا را مشخص کند. سیولکوفسکی معتقد بود مسافرت به فضا به سود بشر است با سفر به فضا، انسانها دیگر دستخوش بلاهای طبیعی، از قبیل: زلزله، شرایط اقلیمی متغیر، کثرت جمعیت یا بلاهای فاجعه‌آمیز از قبیل تصادم شهاب‌سنگها نمی‌شوند. با پیدایش اثر هومن اُبرت ، با عنوان موشک به سوی فضای بین سیارات (1923)، نبوغ و استعداد سیولکوفسکی، شناخته شد. مقاله توقیف شده دوباره به چاپ رسید و بسیاری از آثار دیگر و مقالات جدیدتر وی نیز به چاپ رسیدند. در 1927، یک نمایشگاه بین‌المللی درباره فناوری موشک در مسکو تشکیل شد و کارهای برجسته سیولکوفسکی به نمایش گذاشته شدند. یک دایرهالمعارف نُه جلدی درباره مسافرت به فضا، یک جلد کامل خود را به وی اختصاص داد. خانه بزرگ‌تری به او داده شد و خانه قدیمی وی، تبدیل به موزه شد. استالین، به او سلام رساند و نشان پرچم قرمز طبقه کارگر در کرملین، به وی اعطا شد. موزه کالوگا، نوسازی شد و موزه تاریخ فضانوردی ساخته شد. مجموعه مقالاتی منظم بر این اساس که سیولکوفسکی به تنهایی کار می‌کرده است، تنظیم شد.
از سیولکوفسکی پس از مرگش، با چاپ تصویرش بر روی تمبرها و مدالها تجلیل شد و زندگی و آثارش موضوع اصلی یک فیلم قرار گرفت و مجسمه نیم‌تنه او بر تالار ورودی موسسه تحقیقات کیهانی آکادمی علوم در مسکو، نصب شد که چهره این دانشمند ناشنوا را در حالی که جلوی یک موشک در حال پرتاب به فضا نشسته است، نشان می‌دهد.
موفقیتهای کاشف ناشنوای موشک، در کتابهای مدرسه‌ای کودکان نیز آمده است.
سیولکوفسکی، در نوزدهم سپتامبر 1935 درگذشت و تشییع جنازه کشوری باشکوهی برای او برگزار شد.
مآخذ:
DPAS, P. 358-362; GEDPD, Vol. 3, P. 298-300.
اوسما اسمیتز و هری جی. لانگ و بونی میث ـ لانگ
ترجمه آلاءالسادات خلیق تهرانی و لقمان سرمدی  
تاریخ ثبت در بانک 3 دی 1399