| کد | jr-44153 |
|---|---|
| عنوان اول | سمعک |
| عنوان دوم | انتقال دهنده صدای اطراف به ناشنوا |
| نویسنده | ناصر اکبرلو |
| عنوان مجموعه | دانشنامه ناشنوایان (دانا) ـ جلد دوم |
| نوع | کاغذی |
| ناشر | موسسه فرهنگی هنری فرجام جام جم |
| سال چاپ | 1388شمسی |
| شماره صفحه (از) | 742 |
| شماره صفحه (تا) | 475 |
| زبان | فارسی |
| متن |
سمعک، انتقال دهنده صدای اطراف به ناشنوا. نخستین وسیله‌ای که بشر برای تشدید صدا و ازدیاد امواج صوتی که به گوش می‌رسد، به کار می‌برد، دستِ خود بود که با گذاشتن آن به پشت گوش در حقیقت سبب می‌شد مقدار بیشتری از امواج صوتی به گوش برسند. آگاهی به همین نکته، بشر را به استفاده از وسایلی شبیه شیپور که قادر به جمع‌آوری مقدار بیشتری انرژی صوتی بود، هدایت کرد. دهانه بزرگ شیپور مقدار بیشتری از انرژی صوتی را به گوش می‌رساند و گاهی بدین وسیله ده تا پانزده دسیبل امواج صوتی برای شنونده تشدید می‌گردد. با پیشرفت تدریجی علوم و گسترش آموزش و پرورش ناشنوایان، شیپورهای صوتی جای خود را به سمعکهای مدرن الکتریکی دادند. عمل سمعکها نیز، تشدید امواج صوتی و در نتیجه، کمک به بهبود وضع شنوایی مبتلایان به کری بود. به طور کلی، در تعریف سمعک می‌توان گفت: سمعک به هر وسیله‌ای گفته می‌شود که امواج صوتی را تا آن درجه که برای شنونده موثر افتد، تشدید کرده، به گوش وی هدایت نماید. این وسیله ممکن است تنها مقدار بیشتری از امواج را جمع‌آوری کند (مانند شیپور)، یا امواج صوتی را هنگام انتقال تقویت کند (مانند سمعک). نخستین و مهم‌ترین عمل سمعک، تفهیم گفتار و مکالمات برای شنونده است. هر سمعکی که شنوایی شخص را به حد طبیعی شنوایی نزدیک‌تر سازد، بهتر و مناسب‌تر و کامل‌تر است. سمعکهای الکتریکی: اساس ساختمان سمعکهای الکتریکی، شباهت کاملی به دستگاه تلفن دارد. ساختمان تلفن به گونه‌ای است که شنونده بتواند از فاصله‌ای دور صدای گوینده را به همان وضوح و شدتی که گوینده صحبت می‌کند بشنود. کار انرژی حاصل از باطری در تلفن این است که از مصرف انرژی صوتی در طول سیم به دلیل بُعد مسافت جلوگیری کند. اساس ساختمان سمعک، مبتنی بر تقویت صدای گوینده است تا شنونده که در فاصله کوتاهی از گوینده قرار گرفته بتواند صدا را بلندتر بشنود و تا حد امکان نقص شنوایی او جبران شود. انرژی حاصل از باطری در این مورد به مصرف تقویت صدای گوینده می‌رسد. هر سمعک از سه قسمت میکروفن، تقویت‌کننده و گیرنده تشکیل شده است. میکروفن دستگاهی است که انرژی صوتی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند. این دستگاه عضو اصلی انتشار صوت است. ساختمان آن از صفحه نازکی به نام دیافراگم تشکیل یافته است که در برابر فشار ارتعاشات صوتی بسیار حساس است. تقویت‌کننده یا امپلیفایر با کمک باطری، عمل تشدید انرژی را انجام می‌دهد. عمل گیرنده، تبدیل دوباره انرژی الکتریکی به انرژی صوتی است. بدین ترتیب شدت صوتی که از گیرنده خارج می‌شود، بیشتر از شدت اولیه آن است. در گیرنده نیز، دیافراگمی قرار دارد که ارتعاشات دیافراگم میکروفن را عیناً تکرار می‌کند. عمل تقویت در سمعک به وسیله باطری انجام می‌یابد. انواع سمعکهای الکتریکی: سمعکهای الکتریکی را از نظر کاربرد به دو دسته عمده تقسیم کرده‌اند: سمعکهای فردی (هوایی و استخوانی)؛ گوشیهای گروهی . سمعکهای دسته اول برحسب اینکه گیرنده آن در داخل حفره گوش خارجی یا بر روی استخوان پشت گوش قرار گیرد و صوت را از طریق هوا یا استخوان منتقل کند، به دو دسته هوایی و استخوانی تقسیم می‌گردند. در سمعکهای هوایی، انتقال ارتعاشات را هوا انجام می‌دهد و این ارتعاشات، به گوش داخلی انتقال می‌یابد. در سمعکهای استخوانی، وسیله انتقال ارتعاشات به گوش داخلی، استخوانهای جمجمه است. ارتعاشات صوتی، به وسیله استخوان ماستوئید به استخوانهای جمجمه منتقل می‌گردد و جمجمه این ارتعاشات را عیناً به گوش داخلی منتقل می‌کند. از آنجا که عده‌ای از مبتلایان، از به کار بردن سمعک احساس ناراحتی می‌کنند، به مرور کوشش شده است در ساختمان آنها رعایت ظرافت صورت گیرد و تا آنجا که ممکن است قسمتهای مختلف آن را از معرض دید دیگران مخفی دارند. سمعکهای پشت گوشی از جمله جدیدترین، عملی‌ترین و بهترین انواع سمعکهای فردی است که افزون بر ظرافت خاصی که دارد، اصوات را تا حد بالایی تقویت می‌کند. نوع جدیدتری از این سمعک در داخل گوش قرار می‌گیرد و دارای ظرافت کم‌نظیری است. دسته دوم که به گوشیهای گروهی معروف‌اند، معمولاً در مدرسه‌های ویژه ناشنوایان و یا اجتماعات عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرند. گیرنده این گوشیها ممکن است از نوع داخل گوشی یا روگوشی باشد. چنانچه در کلاس از این گوشیها استفاده شود، معمولاً برای هر سری از دو میکروفن استفاده می‌گردد. یکی از میکروفنها را در جلوی کلاس قرار می‌دهند و دیگری بر روی سینه مربی قرار می‌گیرد. سیم بلندی به میکروفن مربوط است و معلم می‌تواند به راحتی بدون باز کردن آن، در کلاس حرکت کند و یا مطالب خود را روی تخته سیاه ارائه دهد. چون فاصله مربی با میکروفن همواره ثابت است، همه شاگردان کلاس به یک اندازه از صدای آموزگار استفاده می‌کنند و حرکت معلم در کلاس، شدت صدای او را برای نوآموزان کم و زیاد نمی‌کند. سمینار تازه سمعک: در یازدهم اسفند 1380 سمینار یکروزه تازه‌های سمعک و کاربردهای بالینی آن در بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) از سوی مرکز تحقیقات گوش، گلو، بینی و جراحی سر و گردن مرکز آموزشی و درمانی حضرت رسول اکرم(ص) دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی ایران و با همکاری گروه شنوایی‌شناسی دانشکده علوم توان‌بخشی دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار گردید. در این سمینار، مقاله‌های متعددی از سوی شنوایی‌شناسان و مهندسان داخلی و خارجی ارائه شد که دستاوردهای جدید ایران و اروپا را در زمینه ساخت و تجویز و تنظیم سمعکهای مرسوم آنالوگ، و قابل برنامه‌ریزی و دیجیتال، نشان می‌داد. سخنرانان خارجی از شرکتهایی مانند ایتکن دانمارک، ویژگیهای تولیدهای خود را معرفی کردند و همچنین با برپایی نمایشگاهی از دستاوردهای تولید شده، اطلاعات مربوط را در اختیار شرکت‌کنندگان قرار دادند. در این سمینار افزون بر ایراد سخنرانی و ارائه مقاله‌ها، دو میزگرد فنی و پزشکی با شرکت متخصصان داخلی و خارجی و کارگاه آموزشی تجویز و تنظیم سمعکهای قابل برنامه‌ریزی و دیجیتال نیز، برگزار شد. شرکت‌کنندگان در سمینار را شنوایی‌شناسان، متخصصان گوش و حلق و بینی و کودک و سایر علاقه‌مندان، تشکیل می‌دادند. در سالهای اخیر، فناوری نوین با به کارگیری علوم متفاوت در جهت تکامل تکنولوژی ساخت سمعک، پیشرفتهای روزافزونی را داشته و رایانه و علوم مربوط در این زمینه سهم به سزایی را به خود اختصاص داده است. سمعکهای مرسوم که به عنوان آنالوگ شناخته می‌شوند، سیگنال پیوسته صوتی را با تقویت‌کنندگی آنالوگ برای افرادی که مشکل شنوایی دارند، قابل شنیدن می‌کند. تنظیم و تقویت سمعک با چهار پیچ تنظیم (پتانسیومتر) صورت می‌گیرد که بر میزان بهره، خروجی، زیر و بمی و کنترل اتوماتیک تأثیرگذار است و منجر به بزرگی حجم سمعک می‌گردد. همچنین مشکل تشخیص گفتار با وجود سروصدای ناخواسته و بازخورد صوتی در سمعکهای با تقویت زیاد و به ویژه در گوشهایی با کانال کوچک، همواره موجب عدم بهره‌مندی کافی از سمعک می‌گردد. افزون بر این، تغییراتی که بر روی مشخصات تقویت سمعک اعمال می‌شود، در سمعکهای آنالوگ بدون دقت انتخابی زیاد، بر روی کل منحنی پاسخ فرکانسی سمعک تأثیر می‌گذارد. در حالی که امکان تنظیم و دست کاری فرکانسهای متفاوت و یا حداقل باندهای فرکانسی مختلف دقت تنظیم را افزایش می‌دهد؛ به طوری که منحنی پاسخ فرکانسی تقویت کنندگی به منحنی افت شنوایی نزدیک‌تر می‌گردد. سمعکهای قابل برنامه‌ریزی و دیجیتال، امکان این تغییرات را فراهم می‌کنند. این سمعکها ممکن است آنالوگ بوده، ولی قابل برنامه‌ریزی به وسیله رایانه باشند. در سمعکهای دیجیتال، امکان دستکاری تغییر تا چهارده مشخصه الکترو اکوستیکی سمعک وجود دارد، و برخی از انواع آن، دارای نُه کانال است که امکان تغییر در فرکانسهای نیم اکتاوی را فراهم می‌کند. همچنین مدارهایی برای تشخیص صدای گفتار از صدای زمینه پیش‌بینی شده که توانایی تشخیص گفتار در مکانهای پر سروصدا را افزایش می‌دهد. مدار کنترل بازخورد صوتی با تشخیص فرکانس بازخورد، میزان بهره تقویت را در آن فرکانس کاهش می‌دهد و از صدای سوت سمعک جلوگیری می‌کند. به این ترتیب، هر روزه امکانات جدیدی در سخت‌افزار و نرم‌افزارهای سمعک ایجاد می‌گردد که قابلیت استفاده سمعک را برای طیف گسترده‌تری از افراد دچار نقص شنوایی، بیشتر می‌سازد. اما هنوز هم محدودیتهایی در استفاده از این سمعکها وجود دارد که می‌توان به قیمت بالای این سمعکها و تجهیزات و فناوری مورد نیاز در کلینیکهای شنوایی‌شناسی، اشاره کرد. به کارگیری این سمعکها در سنین پایین و کم‌شنواییهای عمیق، مورد بحث برخی از صاحب‌نظران است. از این روی، در عین توجه به توانمندیها و نکات مثبت سمعکهای نسل جدید و بهره‌گیری از آنها در مجموعه‌های آموزشی سازمان و تجهیز و جهت‌گیری به سمت استفاده از فناوریهای جدید سمعک، نباید تصور کرد این سمعکها قادر به حل تمامی مشکلات افراد دچار نقص شنوایی‌اند. مأخذ: تعلیم و تربیت استثنایی، ش 6 و 7، زمستان 1380. ناصر اکبرلو |
| تاریخ ثبت در بانک | 2 دی 1399 |