| کد | jr-44144 |
|---|---|
| عنوان اول | سخن |
| عنوان دوم | تفهیم مقاصد و ذهنیت با گفتار |
| نویسنده | بهزاد اشتری |
| عنوان مجموعه | دانشنامه ناشنوایان (دانا) ـ جلد دوم |
| نوع | کاغذی ، کاغذی |
| ناشر | موسسه فرهنگی هنری فرجام جام جم |
| سال چاپ | 1388شمسی |
| شماره صفحه (از) | 734 |
| شماره صفحه (تا) | 736 |
| زبان | فارسی ، فارسی |
| متن |
سخن، تفهیم مقاصد و ذهنیت با گفتار. زبان و سخن، تنها ویژگی شاخصی است که باعث تمایز انسانها از دیگر موجودات می‌شود. زبان جایگاه خاصی را در قسمت هوشیار مغز انسان اشغال کرده است. در نتیجه، تعریف زبان، امری پیچیده و مشکل‌زاست و انتخاب تعاریف، پیچیدگیهای سیاسی را در پی خواهد داشت. هر تعریفی از هر نظر می‌تواند ناقص و بحث‌انگیز باشد، اما در پایان، بیان تعاریف می‌تواند آموزنده باشد. تعاریف: به چند روش می‌توان زبان را تعریف کرد. ممکن است این پرسش پیش آید که زبان از چه عناصری ساخته شده و یا توضیح ویژگیهای انتزاعی زبان از جمله ساختار طبقه‌بندی شده آن و یا توضیح عملکرد زبان، مثل انتقال افکار و احساسات چیست؟ با فرض چنین تعاریفی، برای زبان انسانها به عنوان یک زبان جهانی، ویژگیهای خاصی وجود دارد که باعث تمایز زبانها و سیستمهای ارتباطی غیرزبانی، مثل ارتباط حیوانات و راهبردهای رایانه‌ای می‌شود. هزاران زبان ساده انسانی وجود دارد، اما اینکه به گونه جامعی آنها را مورد مطالعه قرار داده و گروه‌بندی کنیم، غیرممکن است. اما در حقیقت مطالعه زبانهای ساده اشاره‌ای آغاز شده است. بنابراین، همیشه باید با کمی تردید نسبت به ادعاهای جهانی نگریسته شود. با چنین اخطاری، باید درصدد تعریف زبانی برآمد که بر اساس آنچه تا کنون درباره زبانهای اشاره‌ای و گفتاری شناخته شده است، باشد. منظور نهایی از آموزش کودکان ناشنوا این است که بتوانند در دنیای شنواها دوشادوش آنان به زندگی خود ادامه دهند و به جای آنکه سربار جامعه باشند، عضوی مفید و موثر در جامعه به شمار آیند؛ به عبارت دیگر، هدف نهایی از آموزش و پرورش ناشنوایان، سازش بهتر فرد ناشنوا با محیطی است که در آن زندگی می‌کند. برای اینکه ناشنوا بتواند با دیگر همنوعان شنوای خود مراوده و گفت‌وگو کند، لازم است: اولاً، مقصود و گفتار دیگران را بفهمد؛ ثانیاً، قادر باشد مقصود خویش را بیان کند. مرحله اول، یعنی فهم مطالب دیگران، با لب‌خوانی برآورده می‌شود، اما مرحله دوم که بیان مقصود است، باید با تمرین و تربیت صدا و با استفاده از آهنگ در گفتار برآورده شود. شک نیست مطالب بی‌شمار دیگری در لابه‌لای آموزش کودکان ناشنوا نهفته شده است که در این نوشتار کم و بیش با آن آشنا خواهید شد که آموزش حرفه‌ای مناسب به ناشنوایان یکی از آنهاست. مراحل رشد زبان: مهم‌ترین، صحیح‌ترین و کامل‌ترین وسیله ارتباط و مراوده بین افراد یک جامعه، زبان و گفتار است. گرچه از بیان کلمه زبان، در نظر اول زبان بیانی به ذهن می‌رسد، ولی زبان می‌تواند زبان ادراکی، کتبی یا زبان اشاره و هر نوع علایم قراردادی دیگر را شامل شود. وسیله اصلی و متداول مراوده در هر جامعه را زبان بیانی تشکیل می‌دهد. زبان بیانی در واقع به لفظ آوردن همان زبان ادراکی و درونی است. شخص در درون خویش بدون بیان و استفاده از الفاظ، مطالبی را درک و درباره آن فکر می‌کند و حتی گاهی آن مطالب را در درون خویش برای خود بدون کلمات بازگو می‌کند. زبان درونی و فکر، هرگاه در قالب الفاظ بیان شوند، برای دیگران قابل درک بوده و آنان از آنچه در فکر و ذهن ما میگذرد با خبر خواهند شد. پس گفتار و بیان، حاصل فکر است که از ذهن و فکر فردی به ذهن و فکر فرد یا افرادی دیگر منتقل می‌شود. بنابراین، می‌توان گفت زبان، مجموعه علایم قراردادی کلامی است که افکار و مقاصد را از ذهنی به ذهن دیگر منتقل می‌کند و این نیازمند چند شرط است؛ تفکر صحیح و ذهن سالم، به بیان درآوردن افکار و آنچه در ذهن میگذرد از طریقی که برای دیگران قابل درک باشد و بالاخره توجه و دقت شنونده برای دریافت افکار و مقاصد گوینده. این سه مورد باید در سه خط زیر هم نوشته شود. از این روی، دستگاه فکری و درک باید سالم باشد و دستگاه شنوایی که گیرنده افکار از راه بیان و زبان است نیز، باید بی‌نقص باشد. بدیهی است در این زنجیره ارتباطی که از ذهن گوینده به ذهن شنونده در جریان است، سلامت ذهن گوینده، به بیان درآوردن افکار از طریقی که برای شنونده قابل فهم باشد (زبان متداول در جامعه)، راه انتشار بیان، سلامت دستگاه شنوایی و ادراکی شنونده، از عوامل مهم و اصلی هستند. در ناشنوایان، گرچه زبان درونی و تفکرات ذهنی وجود دارد و دستگاه ذهنی و ادراکی آنان از سلامت کامل برخوردار است، ولی به سبب ناشنوایی که ناگویایی را به همراه دارد، فرد قادر به بیان درآوردن تفکرات خویش و آنچه در ذهن او میگذرد، نیست. بنابراین، می‌کوشد تا با اشارات، افکار خویش را به ذهن دیگران منتقل سازد؛ ولی از آنجا که این علایم و اشارات برای دیگر افراد جامعه قابل درک نیست، در این مقصود موفق نخواهد بود. پس او هم باید زبان جامعه را بیاموزد تا بتواند افکار و خواسته‌های خویش را به آسانی به دیگران منتقل کند. کودک سالم از بدو تولد، مراحل رشد زبان را طی می‌کند. گریه وی هنگام تولد، نخستین صدای او در رابطه با این جهان پهناور است. در چند ماهگی با غان و غون از صدای خویش لذت می‌برد و توجه دیگران را از این راه جلب می‌کند. تا این مرحله، تفاوت چندانی بین کودک عادی و ناشنوا نیست، ولی هنگامی که از ده ماهگی به بعد شروع به تکرار کلمات و تقلید صدای اطرافیان می‌کند، با الفاظی ساده مانند ماما، بابا، آب، سعی در تکرار گفتار اطرفیان می‌کند، در حالی که کودک ناشنوا از عهده انجام این عمل بر نمی‌آید. کودک سالم در دو سالگی ده‌ها لغت می‌داند و در سه سالگی قادر به ادای نهصد تا هزار کلمه است. باید با کودک ناشنوا نیز، به محض آگاهی از نقص وی، صحبت را آغاز کرد و با انجام تمرینات خاص، با برنامه‌ریزی صحیح و مرتب او را راهنمایی کرد تا کلمات را به تدریج از طریق حرکات لب آموخته و تکرار کند. افزون بر ناشنوایی، اختلالات دیگری نیز از قبیل عقب‌ماندگی ذهنی، ناسالم بودن سیستم اعصاب، تقلید از الگوی غلط و ناصحیح در فراگیری گفتار، چون نوعی لکنت زبان اکتسابی، کودک را در ارتباط کلامی با دیگران دچار مشکل می‌سازد. بسیار دیده شده است کودکانی که در محیطِ زندگی خویش با افراد لکنت‌دار مواجه هستند، گاه خود، لکنت زبان اطرافیان را کسب کرده، برای سالها دچار این نقیصه می‌گردند. کمبود انگیزه برای تکلم، به ویژه در خانواده‌هایی که با کودک کمتر صحبت می‌شود و یا به دلایلی از جمله اشتغال پدر و مادر یا به دنیا آوردن فرزند جدید که سبب عدم توجه کافی به فرزند اول می‌گردد، گاه در دیر به زبان آمدن کودک تأثیر می‌گذارد. برخی اختلالات عاطفی و یا اختلالات شخصیتی و گاهی وجود اشکالاتی در ساختمان اندامهای گفتار نیز، از عوارضی هستند که در بیان صحیح و روان، اثر نامطلوب می‌گذارند. بسیاری از کم‌توانیهای یاد شده با برنامه صحیح گفتار درمانی قابل علاج و درمان است. مآخذ: پاکزاد، محمود، کودکان استثنایی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات، 1376؛ همو، هیاهو در دنیای سکوت، تهران، سازمان چاپ و انتشارات، 1374. بهزاد اشتری |
| تاریخ ثبت در بانک | 2 دی 1399 |