کد jr-41013  
عنوان اول دفتر امور کودکان استثنایی  
عنوان دوم مرکزی برای رسیدگی به امور کودکان غیرعادی از جمله ناشنوایان در ایران  
نویسنده فاطمه بیگدلی  
عنوان مجموعه دانشنامه ناشنوایان (دانا) ـ جلد دوم  
نوع کاغذی  
ناشر موسسه فرهنگی هنری فرجام جام جم  
سال چاپ 1388شمسی  
شماره صفحه (از) 615  
شماره صفحه (تا) 616  
زبان فارسی  
متن دفتر امور کودکان استثنایی، مرکزی برای رسیدگی به امور کودکان غیرعادی از جمله ناشنوایان در ایران.
فعالیتهای مختلف غیردولتی در عرصه آموزش و پرورش ناشنوایان را کسانی چون جبار باغچه‌بان و بعدها محمود پاکزاد آغازیدند و زمینه‌های لازم برای توجه مدیریت کلان آموزشی و فرهنگی ایران را به مسائل آموزشی ناشنوایان، البته با تأخیر بسیار فراهم کردند. اگر اولین اقدام برای گشایش مدرسه ناشنوایان به دست باغچه‌بان، در 1305 باشد و اولین اقدام وزارت آموزش و پرورش در 1347 باشد، بین این دو رخداد، 42 سال فاصله است. در 1347 پس از جلسات متعدد و کارشناسی و بحثهای فراوان، ایجاد دفتر مستقلی که آموزش دانش‌آموزان استثنایی را سامان دهد، تصویب شد و دفتر برنامه‌ریزی آموزشی کودکان استثنایی، تأسیس شد. این دفتر، مسئولیت آموزش کودکان ناشنوا را در سایر کودکان استثنایی پذیرفت و اقدام به برپایی کلاس برای آنان در مدارس عادی و ایجاد مراکز مستقل آموزشی کرد. به دلیل اینکه در آن زمان جاهایی چون مدارس باغچه‌بان و مجتمع آموزشی نیمروز از سالها پیش فعالیت داشتند و غیر از حضور فیزیکی، تجارب ارزنده‌ای هم به دست آورده بودند، این دفتر بر سر سفره آماده حاضر شد و به سرعت به مقاصد خود دست یافت و توانست فعالیت خود را به یکصد نقطه ایران گسترش دهد.
دفتر آموزش کودکان استثنایی تا 1370 به کار خود ادامه داد و در 1371 با تصویب مجلس شورای اسلامی به سازمان آموزش و پرورش استثنایی تغییر نام یافت.
دفتر امور کودکان استثنایی، پس از تأسیس خود در 1357 در نقاط مختلف کشور برای آموزش ناشنوایان مراکز و کلاسهای ویژه ایجاد کرد. در این مراکز یا دبستانها گروههای مختلف دانش‌آموزان استثنایی مانند: نابینا، ناشنوا، عقب‌مانده فکری در کلاسهای جداگانه آموزش می‌دیدند. دفتر امور کودکان استثنایی با پذیرش اصل هم‌آموزی با اختلاط کلاسهای ویژه‌ای نیز، برای آموزش کودکان استثنایی از جمله ناشنوایان، در مدرسه‌های عادی تأسیس کرد. در این کلاسها کودکانی که سن آنها بین شش تا دوازده سال بود، پذیرفته شدند.
تفاوت سنی و اختلاف تواناییهای افراد هر کلاس مانند شنوایی، مانع بزرگی در راه پیشرفت تحصیلی این شاگردان ایجاد می‌کرد. همچنین پراکندگی این مراکز و کلاسها در نقاط مختلف کشور ایجاب می‌کرد در برنامه تربیت معلم این کلاسها تکیه بیشتری بر روی کارآموزان بشود؛ زیرا نظارت بر این کلاسها در سطح کشور ایران و ارزشیابی کارآموزگاران تازه‌کار و راهنماییهای به موقع آنها، کار آسانی نبود. نیز، رفع نیازمندیهای فنی افراد و خود مدارس از قبیل تعمیر گوشیها و دیگر وسایل الکترونیکی، نیازمند رسیدگی دایمی بود.
طبق آخرین گزارشهای موجود در آغاز سال تحصیلی 1354 کلاسهای آموزشی ناشنوایان در نود نقطه دایر شد. نام برخی از این نقاط این گونه است: تهران، اندیمشک، اراک، آباده، اردبیل، اهواز، آبادان، الیگودرز، اصفهان، آمل، استهبان، بیرجند، بجنورد، بندر ماه‌شهر، بهشهر، انزلی (نام سابق بندر پهلوی)، بم، بابل، بندرعباس، بروجرد، بافت، تبریز، تویسرکان، تربت حیدریه، جهرم، چالوس، خمین، خوی، خرم‌آباد، دزفول، داراب، ری، رضاییه، رامسر، رشت، زنجان، زاهدان، زابل، سرپل ذهاب، سبزوار، سمنان، شمیران، شیراز، شاهرود، فسا، قم، قوچان، قزوین، کاشان، کرمانشاه، کازرون، کرج، گرمسار، گلپایگان، گرگان، گنبدکاووس، لنگرود، لاهیجان، مراغه، ملایر، مشهد، نطنز، نوشهر، نیشابور، ورامین، همدان، یزد، مهاباد.
مآخذ:
باغچه‌بان، ثمینه، بهره ناشنوایان، تهران، امیرکبیر، بی‌تا؛ پاکزاد، محمود، هیاهو در دنیای سکوت، سازمان چاپ و انتشارات، 1374.
فاطمه بیگدلی  
تاریخ ثبت در بانک 7 مهر 1399