کد jr-40805  
عنوان اول دانمارک  
عنوان دوم وضعیت ناشنوایی و ناشنوایان در این کشور  
نویسنده لارس وان در لیث  
مترجم هادی واعظی  
عنوان مجموعه دانشنامه ناشنوایان (دانا) ـ جلد دوم  
نوع کاغذی  
ناشر موسسه فرهنگی هنری فرجام جام جم  
سال چاپ 1388شمسی  
شماره صفحه (از) 591  
شماره صفحه (تا) 593  
زبان فارسی  
متن دانمارک ، وضعیت ناشنوایی و ناشنوایان در این کشور.
سازمان رفاه معلولان جامعه دانمارک ، که به دست پی. ای. کاستبرگ پایه‌گذاری شد، از قدمتی دویست ساله برخوردار است. به پیشنهاد پی. ای. کاستبرگ، که اولین مدیر مدرسه سلطنتی ناشنوایان کپنهاگ بود، ارائه تحصیلات دولتی برای دانش‌آموزان معلول در قانون اساسی لحاظ گردید. این قانون در 1817 به تصویب رسید.
سنت دانمارکیها در کمک به گروههای معلولان، به وسیله افرادی غیر رسمی، که نیاز وجود مدارس، موسسات و مددکاران اجتماعی برای افراد معلول را حس کرده بودند پایه‌گذاری شد و سرانجام، دولت یا مقامات محلی، مسئولیت این کار را بر عهده گرفتند. بعدها نیز تقریباً در تمام موسسات دانمارکی، این تأثیر درونی در دستور کار هیئت مدیره قرار گرفت و همین عامل موثر، به تدریج از طریق هیئت مدیره و تماس مستقیم با مقامات دولتی به نمایندگان معلولان که در رده‌های بالای دولت استخدام شده بودند واگذار شد.
به عنوان بخشی از این سنت، تمام تجهیزات مورد نیاز معلولان به وسیله دولت یا مقامات محلی تأمین می‌شد، و تجهیزاتی که به عنوان کمکهای ضروری و مورد نیاز معلولان مورد تأیید قرار گرفته بود، با درخواست یکی از اعضای تیم مرتبط با گروه تأمین می‌گردید. برای رفاه مالی بیشتر نیز، به تمامی معلولان، مقرری ماهیانه‌ای برای تأمین هزینه‌های مرتبط با معلولیت آنها پرداخت می‌شد.
اما برای کسانی که در بزرگسالی دچار معلولیت می‌شدند، قانون دیگری تصویب شد. این افراد ممکن بود برای بازگشت به شغل اصلی و یا کسب شغل جدید، نیاز به فراگیری مهارت داشته باشند. برای ناتوانان از ادامه کار نیز مستمری معلولیت منظور گردید و در آپارتمانهای ویژه معلولان، برای رفع نیازهای ساکنان معلول آن، تسهیلات ویژه‌ای تدارک دیده شد.
آموزش: کودکان ناشنوا، در کودکستانها و مهدکودکهای عادی شرکت می‌کنند؛ جایی که تعدادی از آموزگاران آن، در مراکز ویژه تربیت کودکان، آموزش دیده‌اند و طبیعتاً می‌باید کمکهای ویژه‌ای برای مراقبت از کودکان ناشنوا در این مهدکودکها وجود داشته باشد. در 1973 اداره کل آموزش ناشنوایان، که مرکزی خصوصی بود، برای هدایت تحصیلات و آموزش وابسته به زبان اشاره و برقراری واحدهای ویژه زبان اشاره به وجود آمد؛ درست مانند دیگر واحدهای ویژه مرتبط با آموزش آموزگاران و والدین کودکان دارای آسیب شنوایی.
در این میان، کلاسهای کودکستانی ویژه‌ای هم برای کودکان پنج و شش ساله وجود دارد. اما در تصمیم‌گیری نهایی درباره انتخاب نوع مدارسی که کودکان به تحصیل در آنجا متمایل هستند، مراکز ویژه راهنمایی تربیت کودکان، مربیان مهد‌کودکها و دبستانها، با والدین آنان به مشورت می‌پردازند، که نوع مدارس به قرار زیر است: مدارس کودکان ناشنوا (مدارس دولتی سابق)، مدرسه مرکزی برای آموزش ویژه (که مقامات محلی آن را اداره می‌کنند) و یا مدرسه عمومی محلی (در سیستم داخلی). به رغم سنت صد ساله وجود مدارس خصوصی ویژه افراد دارای آسیبهای شنوایی، اکنون در دانمارک هیچ نوع مدرسه خصوصی ویژه ناشنوایان وجود ندارد.
سیستم ارتباطی در هر نوع مدرسه‌ای متفاوت است و مدارس ناشنوایان غالباً به ارتباط کلی وابسته هستند. تمامی مربیان از شیوه ارتباط دستی استفاده کرده و چندین نفر از پرسنل نیز ناشنوا هستند. آموزشگاه مرکزی اقدام به برگزاری کلاسهای مختلف و تفکیک شده برای کودکان ناشنوا می‌کند. آموزگاران به خوبی آموزش دیده‌اند، ولی معمولاً از زبان اشاره در کلاسها استفاده نمی‌شود. اگر چه تعدادی از مربیان در بیرون از کلاس از این زبان استفاده می‌کنند، در مدرسه عمومی محلی، ممکن است دانش‌آموز ناشنوا، تنها فرد معلول کلاس باشد. این دانش‌آموز ممکن است از طریق گفتار و گوش دادن و یا حتی از طریق استادیار کلاس، در بعضی از ساعات تحصیل به فراگیری اقدام کند، اما انطباق تجهیزات فنی به صورت انفرادی است و آموزگار به ندرت از طریق زبان اشاره، قادر به برقراری ارتباط خواهد بود.
تحصیلات یک دانش‌آموز دانمارکی به طور معمول، به مدت نُه سال و در فاصله سنی هفت تا شانزده سالگی خواهد بود. در جریان دو سال آخر تحصیل، دانش‌آموزان ممکن است در دوره پس از مدرسه و یا دبیرستان به ادامه تحصیل بپردازند. همچنین در تمامی دانمارک، دبیرستانهای ویژه‌ای برای دانش‌آموزان دارای آسیب شنوایی وجود دارد. تشکیلات دانش‌آموزان در این مدرسه، جزئی از انجمن ملی دانش‌آموزان بوده و به همین علت، دانش‌آموزان ناشنوای جوان، طی فرایندی خودکار به عضویت این انجمن در خواهند آمد.
جوانان بزرگسال ناشنوایی که دوره تحصیل را به پایان رسانیده‌اند، دستورالعملهای ویژه ناشنوایان را از مددکاران اجتماعی دریافت خواهند کرد. مددکاران اجتماعی برای کمک به سه هزار ناشنوا در سراسر دانمارک مستقر شده‌اند. مددکاران اجتماعی مانند یک مشاور شخصی برای جوانان بزرگسال، در مواردی چون راهنمایی در انتخاب شغل، شروع کار و دیگر امورات اجتماعی‌ـ اقتصادی به ایفای نقش می‌پردازند. مددکاران اجتماعی به مراجعان، توضیحاتی در مدت آموزش، برای فراگیری مهارت کاری و اطمینان دادن به آنها مبنی بر اینکه حقوق اجتماعی و قانونی آنان مطابق قانون است، ارائه می‌دهند. شبکه خدمات مددکاران اجتماعی برای تمامی طول عمر ناشنوایان بزرگسال تدارک دیده شده است.
امکانات و تسهیلات: مراقبتهای پیش از تولد و هنگام تولد به دقت به دست پرستاران و ماما کنترل می‌شود. در صورت بروز هرگونه نشانه‌ای از دشواری در زایمان و یا خطری که باعث تولد همراه با معلولیت کودک باشد، زایمان در بیمارستان دانشگاه کپنهاک و یا بیمارستانی که مجهز به بخش ویژه باشد، انجام خواهد شد.
از زمان تولد تا سن مدرسه، کودکان در منزل، به وسیله پرستاران ویزیت شده و دستورالعملهای لازم برای مراقبت از کودک به خانواده ارائه می‌شود. این پرستاران همچنین در فاصله زمانی هفت تا نه ماهگی کودک، نسبت به اخذ آزمون سوئدی، که تواناییهای ادراکی کودک را ارزیابی می‌کند، اقدام می‌کنند. هم اکنون مراحل جدید این آزمون برای شناسایی معلولیتها در چهار تا شش سالگی به کار گرفته می‌شود.
در صورت وجود هر نوع شُبهه‌ای برای پرستار ویزیتور و یا خانواده کودک، مبنی بر وجود نقص در شنوایی او، وی به مرکز شنوایی‌سنجی و یا درمانگاههای ویژه بررسی پزشکی ارجاع داده می‌شود. پس از آن، کودک دارای صدمات شنوایی، به مراکز راهنمایی تربیت کودک و یا مدرسه ناشنوایان، که مراکز ویژه‌ای برای کمک به خانواده کودک در جهت تحریک مهارتهای ادراکی کودک هستند، فرستاده می‌شود. این موسسات که از سنت و روش شفاهی تبعیت می‌کردند، از میانه 1970 به طور فزاینده‌ای به نگرش ارتباط کلی روی آوردند؛ اگر چه از این حیث، تفاوتهای ناچیزی هم در قسمتهای مختلف کشور دانمارک وجود دارد. در آنجا کودک به طور جداگانه مورد مداوا و رسیدگی قرار گرفته و در تمامی موسسات، انتخاب وسایل ارتباطی کودک معمولاً با مشارکت والدین صورت می‌پذیرد.
افزون بر خدمات مددکاران اجتماعی، خدمات رابطی نیز در صورت نیاز فرد در موقعیتهای گوناگون به وی ارائه می‌شود. این خدمات معمولاً به وسیله مقامات محلی ارائه می‌گردد. در شرایطی نیز هزینه رابط، از سوی خود ناشنوایان و در شرایطی دیگر، از سوی انجمن ناشنوایان و یا دیگر موسسات پرداخت می‌شود. انجمن ملی ناشنوایان، که هفتاد درصد ناشنوایان، اعضای آن را تشکیل می‌دهند، دارای شعبه‌هایی در تمامی شهرهای مهم دانمارک است. این موسسات به وسیله خود ناشنوایان پشتیبانی می‌شود. برای نمونه، هزینه فعالیتهای ویژه‌ای مانند مدارس شبانه، تا حدودی از سوی مقامات محلی تأمین می‌گردد.
در راستای افزایش فرهنگ در زندگی ناشنوایان، تلویزیون دانمارک به طور منظم اقدام به پخش برنامه‌هایی با زبان اشاره و برنامه‌های ماهانه ویژه‌ای برای تماشاچیان ناشنوا کرده است. بسیاری از برنامه‌ها نیز برای استفاده ناشنوایان، با زیرنویس ارائه می‌شود. دانمارک تنها کشوری است که در آنجا از دستگاههای ویدئویی فیلمبرداری، به عنوان وسیله کمک آموزشی برای معلولان استفاده می‌شود. همچنین هر دو ماه یک‌بار، برنامه‌هایی از سوی شرکتهای فیلم‌سازی ساخته شده و مستقیماً به نشانی الکترونیکی مشترکان ارسال می‌شود. تاکنون از سوی مسئولان، خدمات ارتباطی رایگان به عنوان وسیله کمکی معلولان پذیرفته نشده است.
شبکه‌ای از موسسات نیز برای آن دسته از بزرگسالانی که قادر به ایجاد آن نبوده‌اند، موجود است. بسیاری از این موسسات، در کپنهاگ و دیگر مناطق دانمارک مستقر گردیده‌اند. ناشنوایان بزرگسال می‌توانند تمام اوقاتشان را در آپارتمان و یا اتاقی که برای آنان تدارک دیده شده سپری کنند و یا از فروشگاههای ویژه معلولان استفاده کنند. این موسسات، محیطی را ایجاد کرده‌اند که افراد دارای معلولیتهای چندگانه نیز بتوانند به زندگی رضایت‌بخشی دسترس داشته باشند.
در یکی از بیمارستانهای روان‌پزشکی، بخش ویژه‌ای وجود دارد که مخصوص ارائه خدمات روان‌پزشکی به جامعه ناشنوایان است. به کارکنان آنجا آموزشهای لازم درباره استفاده از ابزارهای ارتباطی ناشنوایان مانند روان‌پزشکی و روان‌شناسی داده شده است.
کلیسای لوتر دانمارک برای برگزاری مراسم مذهبی ویژه ناشنوایان پروتستان، اقدام به استخدام پنج کشیش در کلیساهای ویژه ناشنوایان کرده است.
زبان اشاره برای ناشنوایان، در پیشرفت و سلامت ذهنی آنان، از بیشترین اهمیت برخوردار است. زندگی پیشرفته، به ارتباطی کارآمد بستگی دارد که ناشنوایان غالباً از آن محروم‌اند. با وجود این، ناشنوایان به کمک رابطان و از طریق اقدامات سازمانهایشان، قادر به ادامه حرکت با زمان، و زندگی به عنوان عضوی فعال و مولد در جامعه بوده که به گسترش و تقویت فرهنگ خود اقدام می‌کنند.
مأخذ:
GEDPD, Vol. 1. P. 299-301.
لارس وان در لیث
ترجمه هادی واعظی  
تاریخ ثبت در بانک 5 مهر 1399