| کد | jr-27561 |
|---|---|
| عنوان اول | ابزار کمک حسی |
| عنوان دوم | وسایل هشداردهنده به ناشنوایان از طریق حواس غیرشنوایی، مانند لامسه |
| نویسنده | جِی. اِم پیکت |
| مترجم | زهرا واعظی |
| عنوان مجموعه | دانشنامه ناشنوایان (دانا) ـ جلد اول |
| نوع | کاغذی |
| ناشر | موسسه فرهنگی هنری فرجام جام جم |
| محل چاپ مجموعه | تهران |
| سال چاپ | 1388شمسی |
| شماره صفحه (از) | 50 |
| شماره صفحه (تا) | 53 |
| زبان | فارسی |
| متن |
ابزار کمک حسی ، وسایل هشداردهنده به ناشنوایان از طریق حواس غیرشنوایی، مانند لامسه. این ابزارها برای انتقال جانشین و بدیل صوت و کلام از طریق حسهایی غیر از شنوایی (نظیر بینایی و لامسه), طراحی شده‌اند. از این رو با وسایلی مانند: پیوند حلزون که برای ناشنوایان حس شنیداری پدید می‌آورند متمایزند. زیرا این وسایل مبدل و تغییردهنده صوت به لرزش و ارتعاش یا نوشتاراند. ناشنوایان از حس شنوایی محروم‌اند و یافتن حس جانشینی به جای شنوایی, موضوعی بوده که از اواسط دهة 1920 مورد توجه بوده است. آزمایشگاههای بل, در اواخر دهة 1920, برای ناشنوایان یک تجزیه‌گر صوتی مرتعش‌کننده اختراع کردند. در جریان جنگ جهانی دوم، آزمایشگاههای بل به نمایش تصویری اقدام کردند و طیف‌نگار را برای کمک به رمز‌گشایی پیامهای آوایی رمز‌دار, اختراع نمودند. پس از جنگ، نخستین طیف‌نگار نمایشگر مستقیم یا تبدیل‌گر مشهود کلام ساخته شد و بر روی ناشنوایان, آزمایش شد. گونه‌های جدید این ابزار, در حال ساخته شدن و بررسی است. صداهای دریافت‌شده با این ابزارها, باید به صورت الگوهای خاص تجزیه و تحلیل, معمولاً به گونه‌ای سازگاری یابد که الگوهای مربوط به اطلاعات گفتاری (مانند: ادای حروف مصوت و صامت مختلف) را انتقال دهد. ابزار دیداری کمک‌گفتاری: نخستین ابزار کمک‌گفتاری مرتبط با بینایی که بتوان آن را با خود همراه داشت, عینک گفتارخوانی آپتون است که در 1965 و بر مبنای مفهومی که هوبرت آپتون ، مهندس صنایع ضعف شنوایی، ارائه داده بود, مورد بهره‌برداری قرار گرفت. یک میکروفون و یک تحلیل‌گر که در اختیار شخص مبتلا به ضعف شنوایی است. پرتوهای جداگانه, نور قرمز دیودهای ساطع‌کنندة نور (لد ) را کنترل می‌کنند. دیودها بر روی نورافکن کوچکی که در گوشة قاب عینک قرار دارد, نصب می‌شود. این پروژکتور, یک ناحیة منعکس‌کنندة ریز بر روی سطح عقبی لنزهای عینک را هدف گرفته است. تصاویر شعاعهای نور در فضای حد فاصل در اختیار دارنده این ابزار و شخص گوینده ظاهر می‌شوند. هر یک از این شعاعها وقتی روشن شوند, نوع خاصی از الگوی صوت را نشان می‌دهند. تجزیه‌گر, شش پرتو متفاوت نور را به شش نوع متفاوت الگوی صوتی گفتار که میکروفن آنها را دریافت می‌کند, نسبت می‌دهد. با کمک این ابزار, لب‌خوانی با پیشرفت همراه بوده است. دستگاه متن‌نما که از صفحة نمایش عینک نیز استفاده می‌کند, رایانة کوچکی دارد که به طور محدود, صامت و مصوت را در جریان کلام, تشخیص می‌دهد و حروف صامت را با حرف مصوت بعدی آن, جفت می‌کند و یک هجا ایجاد می‌کند. حرف صامت و مصوت, دقیقاً مشخص نمی‌شوند. در واقع، این فراتر از توانایی فنون فعلی و قابل حمل تشخیص کلام است. با این حال، این سیستم, می‌تواند مقوله‌ای را که هجا به آن تعلق دارد, شناسایی کند. سپس هجایی را نمودار می‌کند که مقوله را (که معمولاً ترکیبی از نَُه احتمال هجایی دارد) بر روی عینک گفتارخوانی ناشنوا, نشان می‌دهد. ابزار لامسه‌ای کمک‌گفتاری: چه بسا ناشنوایانی که نمایشهای دیداری را با حواس‌‌پرتی همراه می‌دانند, نمایش الگوهای صوتی بر روی پوست را ترجیح دهند. بوتراید پورتاپیچ , ابزار قابل لمسی است که بر روی مچ یا بازو بسته می‌شود. این وسیله, شامل هشت ارتعاش دهنده است که هر کدام از سطوح متفاوتی از دانگ صدای دریافتی انرژی می‌گیرند. سایر انواع ابزارهای قابل لمس با استفاده از آرایش سه تا یکصد یا حتی بیش از یکصد محرک، اطلاعاتی دربارة حروف صامت و مصوت, ارائه می‌دهند. نتایج آموزش درک گفتاری نشان داده است که با تحریک لامسه لغات فراوانی می‌توان فرا گرفت. چند مورد ابزار لمسی تک ارتعاش نشان دهنده نیز وجود دارد که حتی ثابت شده این ابزار ساده هم می‌تواند برای کودکان و بزرگسالان ناشنوا, موثر واقع شود. استفاده‌کنندگان از این ابزارها می‌گویند که تأثیر آن، تماس بهتر با محیط و مردم است و برخی هم در گفتارخوانی مفید هستند. ادارة مواد غذایی و دارویی , بر نوعی تحریک‌کنندة شانزده الکترودی قابل بستن برای رمز‌گذاری قابل لمس کلام با نام تاکشن سوندر , تأکید کرده است. آزمایش کودکان ناشنوا در این زمینه, حاکی از پیشرفت شکل‌گیری تکلم بود. ابزار آموزش گفتار: نمایشهای الکترونیک گفتار با هدف آموزش تکلم به کسانی که به علت ناشنوایی قادر به استفاده از صدا نیستند, طراحی شده‌اند. نمایش طیف‌نگاری تکلم ، که یکی از این نمایشهاست، طیف کامل گفتاری را که با توجه به زمان متنوع است, نشان می‌دهد. برای ویژگیهای خاص صدا (مانند: دانگ، بلندی، کیفیت مصوتها یا وضوح صامتها) نیز شاخصهای دیگری تعیین شده است. روشی هم برای آموزش گفتار به کودکان با استفاده از رایانه و نمایشهایی که به بازی‌های ویدیویی شبیه هستند, شکل گرفته است. در کوماماتو واقع در ژاپن، مربی تجربی گفتارآموزی, یک گیرندة تلویزیونی رنگی در اختیار دارد. با تغییر تلفظ و ترتیب، تغییر حالت لبها و زبان گوینده، رنگها هم تغییر می‌کنند. از این رو، ممکن است رنگهای تصویر تلویزیونی در بازخورد آموزش گفتاری مناسب باشد. شاخصهای حالت و حرکات زبان و حنجره نیز به عنوان ابزار گفتارآموزی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته‌اند. برخی از آنها با کمک میکروفونی که به صدا پاسخ می‌دهد, عمل می‌کنند و بقیه هم مستقیماً با کمک تولید‌کنند‌ه‌های آوایی گوینده عمل می‌کنند. در روشی که بر مبنای صدای انسان عمل می‌کند, با کمک یک برنامة رایانه‌ای، علایم صدا به یک منطقة آوایی متحرک تبدیل می‌شوند و تصویر آن برای فرد آموزش بیننده, نمایش داده می‌شود. نمونة دستگاه تولید آوا, کام مصنوعی است. این دستگاه آرایشی, از تماسهای الکتریکی در دهان را در اختیار دارد؛ وقتی زبان گوینده این تماسها را لمس می‌کند، این عمل بر روی صفحه, نمایش داده می‌شود. به همین دلیل، آموزش‌بیننده می‌تواند مناطق تلفظ زبانی را ببیند. در این صورت, نحوة تولید صامتهای ت، د، س، ز, و مصوتهای ای و اَه به او منتقل می‌شود. حس‌گر تلفظی دیگر, حنجره‌نگار است که رفتارهای حنجره را با نگه داشتن دو صفحه جلوی گلو نشان می‌دهد. برای اینکه دانگ صدا، هماهنگی صدا با سایر حرکات و کیفیت صدا به نمایش گذاشته شود, خروجی مورد پردازش قرار می‌گیرد. گفتار با کمک رایانه: در برخی آزمایشهای گفتارآموزی از روش رایانه‌ای صدا استفاده می‌شود. الگوهای گفتاری مناسب, در تشخیص‌گر, ذخیره می‌شوند تا فرد تحت تعلیم برای تلفظ آنها کوشش کند. ناشنوا, گاهی یک کلمه یا عبارت را خیلی خوب تلفظ می‌کند, اما در مواقع دیگر، دچار خطا می‌شود. بنابراین، تشخیص‌گر واژه با توجه به تلفظهای بهتر ناشنوا برنامه‌ریزی می‌شود و سپس، در سایر جلسات آموزش از آن به عنوان بازخورد, استفاده می‌شود. ترکیب الکترونیک گفتار ورودی تألیف شده, بدین منظور انجام شده است تا تولیدات تجاری را هدف قرار دهد. ترکیب‌گرهای گفتاری سیار, از جمله نمونه‌های این تولیدات است. افراد ناگویای برخوردار از شنوایی عادی, از جمله افراد ناگویایی که به علت ضربه دیدن, قادر به تکلم نیستند و نیز ناشنوایانی که با صدای ترکیبی و هوشمند سخن می‌گویند, از سایر انواع ترکیب‌گرهای سوار بر صندلی چرخ‌دار, استفاده می‌کنند. در بحث از استثنائات, باید گفت: می‌توان دفترخانه‌های مرکزی را به تشخیص‌گرهای گفتاری مناسب و تجاری مجهز نمود. این کار, می‌تواند مکالمات تلفنی میان ناشنوایان و شنوایان را مورد حمایت قرار دهد. تشخیص‌گرها, ورودی صدا را به خروجی مکتوب بر روی ماشین تایپ تلفنی تبدیل می‌کنند و از این طریق, پیامها را به ناشنوای طرف گفت‌وگو انتقال می‌دهند. تشخیص‌گرهای تجاری موجود, محدودند: دامنة لغات اندکی را در برمی‌گیرند، گاهی کلمات را به اشتباه می‌گیرند و گویندگان باید روش استفاده از خدمات را بیاموزند؛ اما آنها می‌توانستند استفاده از وسایل ارتباطاتی برای ناشنوایان (تی دی دی ) را بسط دهند و غیرشنوایانی را تحت پوشش قرار می‌دهند که فاقد تی دی دی هستند و در عین حال، در امور روزمره, همواره با ناشنوایان برخورد دارند. ابتدا با رمز لمس‌ـ لحن صدا در مورد موقعیت شنوایی فرد و موضوع مورد گفت‌وگو باید به دستگاه, اطلاعات داد. پیام گوینده, تشخیص داده می‌شود و از طریق تلفن برای ناشنوا, تایپ می‌شود و یا بر روی صفحة تی دی دی, نمایش داده می‌شود. ناشنوا, پاسخ را بر روی تی دی دی, تایپ می‌کند و این پاسخ را ترکیب‌گر کلام به صدا تبدیل می‌کند. پیامها باید در محدودة لغات, فرستاده شوند و به مجموعة ساختارهای جمله‌ای پایبند باشند. چنانچه این تشکیلات, امکان دیدار ناشنوا و طرف دیگر گفت‌وگو را فراهم آورد، لغات و دستور وسیلة تشخیص‌گر کلام را می‌توان توسعه داد. گوینده, می‌تواند در این رویارویی، حرکات لب و زبان گوینده, می‌تواند ابهامات ناشنوا را برطرف کند. عینک متن‌نما هم بر همین اصل, مبتنی است. مأخذ: GEDPD, Vol. 3, P. 13-15. جِی. اِم. پیکت ترجمه زهرا واعظی |
| تاریخ ثبت در بانک | 17 اردیبهشت 1399 |